Þann 1. janúar sl. voru hundrað ár frá því að Vestmannaeyjar fengu kaupstaðarréttindi og verður þess minnst með ýmsum hætti út afmælisárið. Fyrr í þessari viku var opnuð sýning í Einarsstofu þar sem saga Eyjanna er skoðuð með augum grunnskólabarna.
Sérstakur hátíðarfundur í bæjarstjórn Vestmannaeyja verður fimmtudaginn, 14. febrúar nk. kl. 18:00 til 19:30, þegar 100 ár eru frá fyrsta bæjarstjórnarfundinum. Fundurinn verður í bíósal Kviku.
Ýmsir viðburðir tengdir afmælinu verða svo allt árið, en aðalhátíðin verður 5. júlí og tengd árlegri hátíð þegar goslokanna 1973 er minnst.
Á föstudaginn, 15. febrúar nk., verður bæjarstjórnarfundur unga fólksins í samstarfi við Grunnskóla Vestmannaeyja. Fundurinn verður í bíósal Kviku og munu nemendur elstu bekkinga skólans efna til bæjarstjórnarfundar á sviðinu.
Á sunnudaginn, 17. febrúar verður opið málþing í bíósal Kviku; Nútíð, fortíð og framtíð Vestmannaeyja, tækifæri og ógnanir. Íris Róbertsdóttir, bæjarstjóri setur málþingið en frummælendur eru dr. Ágúst Einarsson, prófessor og fyrrverandi rektor Háskólans á Bifröst sem talar um samspil atvinnulífs og menningar, Bjarnheiður Hallsdóttir, formaður Samtaka ferðaþjónustunnar talar um tækifærin sem liggja í ferðaþjónustunni, dr. Hólmfríður Sveinsdóttir, frumkvöðull og stofnandi Protis ehf. á Sauðárkróki ræðir mikilvægi vísinda og nýsköpunar í sjávarútvegi, Ásgeir Jónsson, adjunkt við Háskólann í Reykjavík og umsjónarmaður Haftengdrar nýsköpunar segir frá nýsköpun og menntun í Bláa hagkerfinu og Tryggvi Hjaltason, senior Strategist hjá CCP og formaður Hugverkaráðs spyr Hvernig átt þú að tryggja að Vestmananeyjar sigri framtíðina?
Málþingsstjóri er Sara Sjöfn Grettisdóttir, ritstjóri Eyjafrétta.
Helstu dagskrárliðir afmælisársins:
22. nóvember 2018:
Bæjarstjórnarfundur þar sem þess verður minnst að 100 ár eru liðin frá að Alþingi samþykkti lög um kaupstaðarréttindi til handa Vestmannaeyjabæ. Dagskrá afmælisársins lögð fram til samþykktar.
1. janúar 2019:
Sýning á verkum Kjarvals sem eru í eigu Vestmannaeyjabæjar. Sýningin fer fram í Safnahúsinu og stendur yfir frá kl. 13.00- 17.00 á Nýársdag.
7. janúar 2019:
Útgáfudagur Íslandspósts á frímerki í tilefni 100 ára afmælisins, afhjúpun merkisins og sýning í Safnahúsi.
12.-19. febrúar:
Sýning á myndlist nemenda við Grunnskóla Vestmannaeyja um 100 ára sögu Vestmannaeyjabæjar. Sýningin verður haldin í Safnahúsinu og opnar kl. 16:00.
14. febrúar 2019
Opinn hátíðarfundur í bæjarstjórn kl. 18-19:30. Fundurinn fer fram á sviðinu í aðalsal Kviku. Hátíðarsamþykktir. Boðið verður upp á kaffiveitingar að loknum fundi. Annáll og 200 ljósmyndir þar sem stiklað er á stóru úr 100 ára sögu bæjarfélagsins og atburðum sem tengjast þróun byggðar í Eyjum.
15. febrúar 2019
Bæjarstjórnarfundur unga fólksins. Í samstarfi við Grunnskóla Vestmannaeyja munu nemendur elstu bekkinga skólans efna til bæjarstjórarfundar á sviðinu í aðalsal Kviku. Skipulag fundarins verður með sama hætti og á hefðbundinum bæjarstjórnarfundi. Unga fólkið mun leggja fram tillögur, bókanir eða áskoranir til bæjarstjórnar. Fundurinn er kl. 12:00-13:30. Boðið verði upp á veitingar (pítsu eða samlokur) að loknum fundi.
17. febrúar 2019
Málþing um Vestmannaeyjar í 100 ár: tækifæri og ógnanir. Horft verður til baka og til framtíðar. Fyrirlesarar: Dr. Ágúst Einarsson, Bjarnheiður Hallsdóttir, dr. Hólmfríður Sveinsdóttir, Ásgeir Jónsson og Tryggvi Hjaltason.
Apríl 2019
Kvikmyndahátíð á vegum bæjarfélagsins í Eyjabíó. Sýndar verða kvikmyndir, heimildarmyndir og myndbrot sem tengjast Vestmannaeyjum.
2. til 3. júlí 2019
Úgáfudagur og dreifing afmælisrits í tilefni 100 ára afmælisins. Stærð afmælisrits verður 100 bls. sem fer í aldreifingu innanbæjar. Upplag rúmlega 2000 eintök. Í ritinu verða meðal efnis, ávörp, viðtöl, 100 ára annáll með ljósmyndum sem tengjast atburðum, þar sem stiklað er á stóru í sögu Vestmannaeyjabæjar, íbúaþróun, atvinnulífs, menningar ofl. auk umfjöllunar um bæjarstjórn í og starfsemi bæjarstofnana. Sérstök fjögurra manna ritnefnd hefur verið mynduð af fulltrúum afmælisnefndar bæjarins og Eyjasýnar hf, en útgáfan er samstarfsverkefni og hefur verið gengið frá samkomulagi um kostnaðarskiptingu.
5. júlí 2019 (föstudagur í goslokahelgi)
100 ára hátíðardagskrá á Stakkagerðistúni. – Stuttar hátíðarræður, tónlist ofl., barnadagskrá á Stakkó. Unnið í samráði við nýskipaða Goslokanefnd bæjarfélagsins.
Kynning á framkvæmdum innanhúss og gjörbreyttu hlutverki Ráðhússins að loknum áfangaskiptum framkvæmdum.
Móttaka bæjarstjórnar seinni parts dags í Eldheimum fyrir boðsgesti. Forseti Íslands, forsætisráðherra, ofl. ráðherrar, alþingismenn Suðurkjördæmis, núverandi og
fyrrverandi bæjarfulltrúar, bæjarstjórar og nokkrir embættismenn Vestmannaeyjabæjar ásamt mökum.
Stórtónleikar í Eimskipshöll klukkan 18.00 og 21.00.
Október 2019
Kvikmyndahátið á vegum bæjarfélagsins í Eyjabíó. Sýndar verða kvikmyndir, heimildarmyndir og myndbrot sem tengjast Vestmannaeyjum.
2. til 3. nóvember 2019
Safnahelgin í Eyjum. Um er að ræða lok 100 ára afmælisársins. Árlegur viðburður.
Sagan:
Þann 22. nóvember árið 1918 staðfesti konungur lög frá Alþingi um kaupstaðarréttindi fyrir Vestmannaeyjar, sem öðluðust gildi 1. janúar 1919. Sá dagur telst vera stofndagur Vestmannaeyjabæjar.
Það hafa skipst á skin og skúrir í langri sögu sögu byggðar í Vestmannaeyjum. Gríðarleg áföll af völdum Tyrkjaránsins 1627, mannskæðra sjóslysa, mikils ungbarnadauða, brottflutnings til Vesturheims og loks eldgossins á Heimaey 1973 höfðu hvert um sig afgerandi áhrif á þróun byggðar og mannlífs í Eyjum. Íbúafjöldinn frá 1600-1900 var yfirleitt 300-500 manns.
Saga Vestmannaeyja og þróun fiskveiða og fiskverkunar verður ekki sundurskilin. Vélbátaöldin sem hófst í Eyjum 1906 olli atvinnubyltingu og íbúafjöldinn þrefaldaðist á 15-20 árum og var um 2000 manns þegar Vestmannaeyjar fengu kaupstaðarréttindi 1919. Þróunin hélt áfram, en heimskreppan sem hófst 1930 hafði mikil áhrif á samfélagið í Eyjum í heilan áratug. Eftir það fjölgaði íbúum á ný og í árslok 1972 var íbúafjöldinn kominn í 5300 manns.
Eldgosið á Heimaey 1973 og afleiðingar þess höfðu gríðarleg og viðvarandi áhrif á þróun byggðar í Eyjum. Að gosi loknu, sumarið 1973 hófst mikið uppbyggingarstarf enda hafði þriðjungur byggðarinnar, íbúðarhús og atvinnufyrirtæki farið undir hraun og gjall. Endurreisn byggðar, atvinnu- og mannlífs voru risavaxin verkefni sem tókst að framkvæma að miklu leyti á nokkrum árum með viðtækri samstöðu íbúanna, virkri aðstoð stjórnvalda og góðri aðstoð ýmissa aðila innanlands og utan. Sumt verður aldrei bætt, en bæjarbúar lærðu að aðlaga sig að gjörbreyttu umhverfi. Talið er að liðlega 3600 manns hafi flutt heim á ný að loknu eldgosi, en nýir íbúar bættust í hópinn á næstu árum og áratugum.
