Á vefsíðu fiskifrétta er fjallað um þau verkefni sem Verkfræðistofan Efla vann fyrir Vestmannaeyjahöfn við greiningu á höfninni sem byggðist m.a. á umsvifum undanfarinna ára sem og samtölum við hagsmunaaðila. Úttektin leiddi einkum þrennt í ljós; að mikil þörf væri á stærra gámasvæði við höfnin, bæta þyrfti við viðleguköntum og bæta aðgengi stærri skipa á höfninni.
„Gámaútflutningurinn eykst stöðugt og þörfin þar með fyrir stærra gámasvæði. Eimskip og Samskip eru með aðstöðu sem er orðin of lítil miðað við umsvifin í samfélaginu. Svo bætist innan tíðar við landeldi á laxi í Vestmannaeyjum sem þýðir enn meiri umsvif í gámaútflutningi,” segir Dóra Björk Gunnarsdóttir, hafnarstjóri Vestmannaeyjahafnar.
Dóra Björk segir að síðastliðinn vetur hafi varla verið dauð stund enda stóð þá yfir ein af stærri vertíðum síðustu ára. Samhliða góðri vertíð 2022 jukust tekjur hafnarinnar en stórir á tekjustofnar hennar eru aflagjöld sem eru hlutfall af öllum lönduðum afla. Auk þess fær höfnin vörugjöld af vörum sem fluttar eru frá Vestmanneyjum beint til útlanda. Það styttist í að höfninni verði takmörk sett hvað varðar afkastagetu ef ekkert verður að gert.
Höfnin glímir við plássleysi
„Vestmannaeyjahöfn er í hópi umsvifamestu hafna landsins. Hér er öflugur floti bolfisk- og uppsjávarskipa og ferjan Herjólfur sem siglir oft á dag milli lands og Eyja. Hér er líka mikil útskipun á fiskafurðum ferskum og frosnum sem og mjöli og lýsi. Hingað koma Samskip og Eimskip vikulega sem og fragtskip sem flytja mjöl og lýsi. Eimskip og Samskip koma til okkar á sama vikudegi en það væri hagræði fyrir okkur ef svo væri ekki því þá væri hægt að nýta sama svæðið til að þjónusta þá,” segir Dóra Björk.
Höfnin glímir enda við plássleysi og er oft talsvert púsluspil að koma öllum þeim skipum að í henni þegar mest er að gera. Það er til dæmis mikið úrlausnarefni yfir jól og aðra stóra frídaga hvernig eigi að koma öllum fyrir þegar allur flotinn kemur til hafnar. Svo þarf að færa skip til þegar til dæmis mjölskip þurfa að leggjast að og plássleysið er stöðugt viðfangsefni starfsmanna hafnarinnar. Heimaskipunum hefur vissulega fækkað stöðugt en þau eru mun stærri en þau voru áður.
120 skemmtiferðaskip eru bókuð til Vestmannaeyja í sumar og hafa aldrei verið fleiri. Í fyrra voru um 80 skemmtiferðaskip bókuð og um 60 skiluðu sér til Eyja. Allt ræðst það af veðri og vindum hvort skemmtiferðaskipin skili sér eður ei. Sum stærri skipin koma ekki inn til hafnar heldur liggja hér fyrir utan og farþegar fluttir í tender bátum að landi. Stærsta skemmtiferðaskipið sem hefur komið til hafnar er rétt rúmlega 200 m langt. Ekki er hægt að taka inn svona stór skip nema við sérstakar verðurfars aðstæður en þá er skipum snúið inn í Klettsvík og bakkað til hafnar. Koma skemmtiferðaskipa til Vestmannaeyja er um 10% af tekjum hafnarinnar.
„Þetta sumar verður mikil prófraun fyrir höfnina út af þessum fjölda skemmtiferðaskipa sem er væntanlegur og líka þar sem enn á eftir að skipa út afla eftir vertíðina. Sumir halda því fram að við þurfum ekki á skemmtiferðaskipunum að halda sem samfélag. Að hingað komi fjöldi ferðamanna með Herjólfi og að litlar tekjur skapist fyrir verslanir og veitingastaðir vegna ferðamanna með skemmtiferðaskipunum. Með skemmtiferðaskipum dreifast ferðamennirnir betur um landið og staðir sem eru langt frá gullna hringnum fá skerf. Við hér í Vestmannaeyjum erum heppin þegar kemur að ferðamönnum þar sem að hér er mikil náttúrufegurð og saga sem fólk sækist í, einnig eru hér nokkrir stórir viðburðir á sumri sem íslenskir ferðamenn sækjast í. Farþegar skemmtiferðaskipa eru gestir sem við þurfum að hafa lítið fyrir en eflaust getum við gert betur þegar kemur að því að koma okkar vörum og þjónustu á framfæri og þá myndu þeir eflaust skilja meira eftir sig.
Hörgaeyrargarður styttur um helming
Dóra Björk segir að það sem liggi fyrir hvað framkvæmdir varði í höfninni sé stytting Hörgaeyrargarðs sem er norðurgarðurinn í innsiglingunni en hann liggur út frá Heimakletti. Garðurinn er núna um 150 metra langur og hefur verið samþykkt að stytta hann um allt að -90 metrar. Samhliða þeirri styttingu verður unnið að dýpkun á þessu svæði. Framkvæmdirnar eiga að skila því að auðveldara verður að taka inn stór skip og í fleiri tilvikum verður hægt að taka inn stærri skip, snúa þeim í Klettsvík og bakka inn til hafnar. Framkvæmdirnar eru vonandi að detta inn á samgönguáætlun og standa vonir til þess að hægt verði að hefja styttingu á garðinum strax á næsta ári.
Annað stórt verkefni framundan er stækkun gámasvæðisins, hugsanlega með uppfyllingu norðan Eiðis. Starfshópur sem skipaður var til þess að fara yfir úttekt Eflu á að skila af sér núna um mánaðamótin. Dóra Björk segir að þá liggi betur fyrir hvaða verkefni verði ráðist í og í hvaða tímaröð.
„Svo má nefna að síðustu tvo áratugi hefur verið umræða um nauðsyn stórskipakants, sem væri ekki jafn háður veðri og núverandi kantar. Meðal annars hefur komið til tals að hann verði norðan megin á Eiðinu við hið nýja gámasvæði verði það niðurstaðan. En starfshópurinn er enn fremur að skoða aðra kosti í stöðunni,“ segir Dóra Björk.
