�??Í Vestmannaeyjum er samfélag sem byggir á eyjamenningu og nýtingu náttúruauðlinda. Skipulagið skal stuðla að því að skapa góð skilyrði fyrir fólk, fyrirtæki og stofnanir til að búa í fjölskylduvænu samfélagi með þróttmiklu mennta- og menningarstarfi og öflugu atvinnulífi. Lögð er áhersla á hagkvæma nýtingu lands á Heimaey með þéttri byggð sem fellur vel að landslagi. Varðveita skal sérkenni landslags, náttúru og menningarminja,�?? segir í formála að tillögum að aðalskipulagi fyrir Vestmannaeyjar 2015 til 2035 sem Alta vinnur að og kynntar voru í síðsta mánuði. Aðalskipulag gildir um allt land innan marka sveitarfélagsins Vestmannaeyjar. Við endurskoðun aðalskipulagsins eru skipulagsmörk dregin 115 metrum utan við stórstraumsfjöruborð.

Helstu viðfangsefni endurskoðunarinnar að mati umhverfis- og skipulagsráðs eru efnisnám og efnislosun, stórskipakantur, athafnasvæði, lífsgæði og framtíðarkynslóðir, orkuöflun og orkunýting, endurvinnsla, flokkun og úrgangsmál, samgöngur og rammahluti um ferðaþjónustu.

�?� Ný hafnarsvæði fyrir stórskipahöfn og aðstöðu fyrir stærri skemmtiferðaskip við Eiðið og í Skansfjöru.

�?� Stækkun iðnaðarsvæðis við sorpvinnslu.

�?� Nýtt athafnasvæði við flugvöllinn.

�?� Sorpförgunarsvæði og efnistökusvæði felld út.

�?� Ný afmörkun efnistökusvæða við Viðlagafjöru.

�?� �?étting byggðar innan núverandi íbúðasvæða t.d. á malarvellinum við Löngulág og við Safnahúsið.

�?� Ný íbúðarsvæði sunnan við Hraunhamar á móts við Foldahraun og sunnan við Suðurgerði.

�?� Nýtt landbúnaðarsvæði þar sem áður var borað eftir heitu vatni norðaustur af flugvelli.

�?� Svæði fyrir stjörnuskoðun austan við Eldfell.

�?� Afmörkun afþreyingar- og ferðamannasvæðis í Klettsvík fyrir sýningarsvæði í kvíum.

�?� Afmörkun afþreyingar -og ferðamannasvæðis við Eldheima, Skansinn og í Herjólfsdal.

�?� Landbúnaðarsvæði við vesturenda flugbrautar.

�?� Ný afmörkun þéttbýlis.

�?� Skilgreining á grunneti fyrir gangandi, hjólandi og akandi.

�?� Breytt afmörkun íþróttasvæðis fyrir vélhjól.

�?� Afmörkun þróunarsvæðis í nýja hrauninu við miðbæinn.

�?� Afmörkun hverfisverndar.

�?� Nýr rammahluti um ferðaþjónustu

�??Í Vestmannaeyjum er öflugt samfélag sem byggir á sjósókn. Íbúar eru stoltir af heimabyggð sinni og brottfluttir Eyjamenn eru stoltir af upprunanum. Vestmannaeyingum fylgir ákveðin menning sem hverfist í kring um menningarviðburði svo sem goslokahátíðina, sjómannadaginn, þrettándahátíðina, þjóðhátíð, fjölda íþróttaviðburða og fjölþætt félags- og menningarstarf af öllu tagi,�?? segir um forsendur og áherslur í skipulaginu.

Einnig er áhersla á að íbúar geti sótt fjölbreytta þjónustu í heimabyggð, eyjarnar séu góðar heim að sækja og þar sé öflugt atvinnulíf sem tryggi traustan grundvöll búsetu í Vestmannaeyjum. Vestmannaeyjar séu góður valkostur til búsetu fyrir fólk á öllum aldri.

�?� Við bjóðum heilsusamlegt umhverfi og aðlaðandi bæjarmynd.

�?� Bæjarskipulagið miði að sem stystum vegalengdum á milli íbúðar-, þjónustu og atvinnusvæða og bjóði upp á fjölbreytta möguleika til útivistar og íþróttaog tómstundaiðkunar.

�?� �?örf fyrir uppbyggingu verði helst mætt með þéttingu byggðar.

�?� Áhersla verði lögð á samfélag sem mætir fjölbreyttum þörfum íbúa á öllum æviskeiðum.

�?� Íbúar búi við félagslegt öryggi og njóti félagslegrar þjónustu sem tekur mið af þörfum þeirra.

�?� Haldið verði í sérkenni búsetulandslags sem byggir á tómstundabúskap og hefðbundnum nytjum í úteyjum.

�?örf fyrir nýtt íbúðarhúsnæði í framtíðinni og eftirspurn eftir mismunandi gerð og stærð húsnæðis em þó ræðst af íbúaþróun og þróun í aldurssamsetningu íbúa, fjölskyldugerð og heimilisstærð.

Samkvæmt gögnum frá Hagstofu Íslands voru íbúar í Vestmannaeyjum árið 1990 rétt um 5000 en árið 2000 hafði þeim fækkað í 4600. Frá 2000 til 2016 fækkaði íbúum um 250 en fjölgun hefur þó verið síðan 2008. Áætlað er að íbúar Vestmannaeyja geti orðið um 5100 við lok skipulagstímabilsins árið 2035.

Á næstu 20 árum er mikilvægt að tryggja framboð á fjölbreyttu húsnæði sem hentar öllum aldurshópum. Mikilvægt er að þétta byggð eins og kostur er innan núverandi byggðar t.d. til að stutt sé í þjónustu. Allir íbúar hafi aðgang að leiksvæði sem hvetur til útivistar og samveru fyrir alla aldurshópa í göngufjarlægð.

Töluvert er af lausum lóðum í Eyjum, bæði fyrir sérbýli, fjölbýli og íbúðir fyrir 60+. Miðað við spá um íbúafjölgun er þörf fyrir íbúðir fyrir um 850 nýja íbúa til ársins 2035.

Til skoðunar er að grafa út hluta af hrauninu við miðbæinn við Skansinn og byggja þar upp aftur, þar sem byggð fór undir hraun í gosinu. Umhverfisáhrif þess yrðu töluverð, hrauninu þyrfti að raska og þeim minjum sem það geymir. �?ar væri t.a.m. hægt að byggja upp blandaða miðbæjarstarfsemi með t.d. 100 íbúðum.

�?� Gert er ráð fyrir þéttingu byggðar í þegar byggðum hverfum þ.e. á malarvellinum við Löngulág, við Sólhlíð og Kirkjuveg, við Hraunhamar og Dverghamar og innan eldri íbúðahverfa.

�?� Íbúðarsvæði eru stækkuð sunnan við Hraunhamar og ofan við Suðurgerði.

Á Hraunbúðum 2015 voru 28 hjúkrunarrými, átta dvalarrými og eitt rými fyrir hvíldarinnlögn auk dagdvalarrýma fyrir aldraða. Búast má við aukinni þörf og nú er verið að stækka og gera endurbætur á Hraunbúðum t.a.m. til að koma deild fyrir heilabilaða. Einnig er stefnt að fjölgun þjónustuíbúða fyrir aldraða en búið er að ljúka við nýja aðstöðu fyrir félagsstarf aldraðra í menningarhúsinu Kviku.

�?jónustuíbúðir fyrir fatlað fólk, fimm talsins, eru í sambýli við Vestmannabraut. Til stendur að byggja upp og efla fjöliðjuna Heimaey. Á næstu árum mun sveitarfélagið leggja áherslu á fjölgun leiguíbúða fyrir fatlað fólk.

Menningarstofnanir

Síðustu ár og áratug hafa menningarstofnanir í Vestmannaeyjum eflst og þeim fjölgað. Í Safnahúsinu eru Sagnheimar, byggðasafn, Listasafn, Héraðsskjalasafn, Bókasafn og Ljósmyndasafn og Fiska- og náttúrugripasafnið Sæheimar. Til stendur að stækka Sæheima til muna og samtvinna við rannsóknir í sjávarlíffræði í samstarfi við stofnanir og vísindamenn innan �?ekkingarseturs Vestmannaeyja.

Menningarhúsið Kvika hýsir Leikfélag Vestmannaeyja og þar er starfrækt bíó. Einnig hefur félag eldri borgara aðstöðu í húsinu.

Trúarstofnanir eru Landakirkja og Safnaðarheimili, kirkja Aðventusafnaðarins, kirkja Hvítasunnusafnaðarins og félagsheimili KFUM.

�?víst er um staðsetningu bæjarskrifstofa en hugmyndir eru um að þær verði á þriðju hæð Fiskiðjuhússins. Skrifstofur bæjarins eru einnig að Skildingavegi 5. Ekki er þörf á frekara húsnæði fyrir stjórnsýslu bæjarins.

�?� Áhersla á hátt þjónustustig, lýðræðislega stjórnarhætti og náið og virkt samstarf við íbúa.

�?� Náms- og starfsumhverfi barna og ungmenna verði vistlegt, fjölbreytt og vel búið og umhverfi skóla og æskulýðsstarfs aðlaðandi og hvetjandi.

�?� �?llum grunnskólanemendum sem þess óska sé gefinn kostur á að stunda framhaldsnám í Vestmannaeyjum.

�?� Stutt verði við möguleika allra skólastiga til að nýta sér útikennslu til að styrkja þekkingu þeirra um sérstöðu Vestmannaeyja, náttúrufari, sögu og menningu.

�?� Aðgengi fyrir alla að húsnæði bæjarfélagsins verði tryggt, t.a.m. með lyftum.

�?� Vandað verði til umhverfisfrágangs við stofnanir bæjarfélagsins þannig að lóðirnar nýtist vel til útiveru allra aldurshópa. Sérstaklega verði hugað að möguleikum eldri borgara og fatlaðs fólks.

Virkur lífsstíll miðar að því að Eyjamenn geti samtvinnað athafnir daglegs lífs við hreyfingu og útivist. Heilsusamlegt nærumhverfi og aðlaðandi bæjarmynd felst meðal annars í því að skapa umgjörð utan um daglegt líf íbúa með þeim hætti að þeir eigi auðvelt með að sækja atvinnu, þjónustu og útivist á tveimur jafnfljótum.

�?� Fjölbreytt tækifæri séu til íþrótta- og tómstundaiðkunar, útivistar og almennrar hreyfingar í göngufæri við íbúðarsvæði.

�?� Stuðlað verði að markvissri og heildrænni heilsueflingu allra aldurshópa í Vestmannaeyjum í samræmi við markmið um heilsueflandi samfélag.

�?� Áfram skal styrkja leikvelli við skóla og leikskóla, sem miða að leik- og hreyfiþörfum barna á leik- og grunnskólaaldri.

�?� Íbúar hafi aðgang að leiksvæðum sem hvetja til útivistar og samveru fyrir alla aldurshópa. Áhersla er lögð á leiksvæði t.d. á Stakkagerðistúni, í Herjólfsdal og við leik- og grunnskóla bæjarins.

�?� Sérkenni landslags svo sem klettaborgir og óhreyft hraun á íþrótta- og útivistarsvæðum skal varðveita svo sem kostur er.

�?� Hjólastæði verða í boði við opinberar stofnanir og við helstu áfangastaði á útivistarsvæðum.

�?� Á skipulagsuppdrætti eru sýndir landnotkunarreitir fyrir íþróttasvæði, opin svæði og skógræktar- og landgræðslusvæði. Um þá gilda eftirfarandi skipulagsákvæði.

Landbúnaður í Vestmannaeyjum verður áfram í höndum tómstundabænda og í litlum mæli því tún og ræktanlegt land standa ekki undir stærri fóður- og eða matvælaframleiðslu.

Vestmannaeyjar eru eitt vinnusvæði og sjávarútvegur hefur verið aðalatvinnuvegur Eyjamanna frá því að byggð myndaðist í Heimaey. �?að er þó aðeins að breytast, ekki síst með ferðaþjónustunni sem hefur vaxið mikið frá því Landeyjahöfn tók við sem landgangur til og frá Eyjum.

Tvö öflug sjávarútvegsfyrirtæki mynda hryggsúluna í sjávarútvegi Vestmannaeyja en einnig er mikil þjónustustarfsemi í kringum sjávarútveginn; léttur iðnaður, vélsmiðjur og þess háttar.

Í Eyjum er öflug verslun og þjónusta enda gera erfiðar samgöngur og fjarlægðir í næstu byggðarlög það að verkum að eftirspurn er eftir þjónustu í heimabyggð.

Með tilkomu Landeyjahafnar hefur einnig orðið aukning í því að íbúar næst Landeyjahöfn sjái sér hag sinn í því að sækja þjónustu til Vestmannaeyja sem þeir sóttu áður á Selfoss eða höfuðborgarsvæðið. �?annig má sjá fyrir sér að þetta þjónustuhlutverk geti aukist í framtíðinni.

Atvinnuleysi í Vestmannaeyjum hefur undanfarin ár verið á milli 1% til 4%. Reiknað var með að 1907 stöðugildi væru í Vestmannaeyjum á sama tíma og Vinnumálastofnun skilgreindi að vinnuafli í Vestmannaeyjum væri 2412 manns. Mismunur milli heildarvinnuafls og stöðugilda má skýra með fjölda fólks sem vinnur hlutastörf (H. Sævaldsson, 2015).

Athafnasvæðið við höfnina er að mestu fullbyggt. Mikil eftirspurn er eftir lóðum fyrir atvinnuhúsnæði en gert ráð fyrir nýju athafnasvæði á svæði hraunhitaveitunnar í Eldhrauni.

Gert er ráð fyrir nýju athafnasvæði við veginn út á flugvöll. Svæðið er vel tengt við samgöngur, stutt frá byggðinni og nálægð við flugvöllinn er kostur.

Eldra athafnasvæði við höfnina verður styrkt með endurskipulagningu eins og þörf verður á. Í Ofanleiti er pláss fyrir eina lóð. Gert er ráð fyrir hreinlegri atvinnustarfsemi. Á mörkum miðbæjar til vesturs við Strandveg er nú afmarkað athafnasvæði sem áður var með blandaða landnotkun hafnar, miðbæjar og athafnasvæðis.

Engin sorpförgunarsvæði eru en 8000 rúmmetrar af sorpi eru árlega fluttir héðan í gámum með Herjólfi. Sorpbrennslunni var lokað árið 2012 en bæjaryfirvöld hafa leitað leiða til að farga sorpi. Líka kaup á nýrri sorporkustöð sem eru orðnar fullkomnari. Ný stöð getur rúmast í núverandi húsnæði án mikilla breytinga, og mögulega mun einhver varmi myndast við slíkan bruna sem mögulega má nýta.

Á athafnasvæði við höfnina er gert ráð fyrir blandaðir atvinnustarfsemi, léttum iðnaði, hreinlegum verkstæðum, umboðs- og heildverslunum, skrifstofum, vörugeymslum, rannsóknarhúsum, veitustarfsemi og annarri starfsemi þar sem lítil hætta er á mengun. Stuðlað skal að aðlaðandi ásýnd svæðisins og áhersla lögð á að umhverfisfrágangur verði vandaður með tilliti til hreinlætis, frágangs og hávaða, í samræmi við blandaða landnotkun og nálægð við íbúðarsvæði og miðbæ.

Á miðsvæði Vestmannaeyjabæjar er gert ráð fyrir verslunar- og þjónustustarfsemi og stjórnsýslu og verslunum, skrifstofum, þjónustustofnunum, hótelum, veitinga- og gistihúsum, menningarstofnunum og annarri hreinlegri atvinnustarfsemi sem talin er samræmast yfirbragði og eðli starfsemi miðsvæðis.

�??Í Vestmannaeyjum er blómleg miðbæjarstarfsemi með fjölbreyttu atvinnulífi. Miðbærinn hefur þróast með jákvæðum hætti, ekki síst eftir að siglingar til og frá Landeyjahöfn hófust. Í gegnum tíðina hafa Eyjamenn þurft að vera sjálfum sér nógir um flest vegna erfiðra samgangna sem hefur skilað sér með öflugri verslun og þjónustu í miðbænum sem þjónar íbúum, ferðafólki og jafnvel íbúum af fastalandinu sem búa skammt frá Landeyjahöfn. Miðbær Vestmannaeyja einkennist af góðri blöndu þjónustu og íbúðarbyggðar,�?? segir í tillögum Alta.

�?tisvæði verða á Stakkagerðistúni og Vigtartorgi. Eru vel sótt og vel staðsett og í nánum tengslum við miðbæinn.

Í aðalskipulagsvinnunni hafa komið fram hugmyndir um að stækka miðbæinn í austur inn í nýja hraunið á mótum Kirkjuvegar og Skansvegar.

Áætlað er að um 150.000 gestir hafi komið til Vestmannaeyja árið 2016 og að tveir af hverjum þremur gestum séu erlendir ferðamenn. Af þessum ferðamönnum voru um 17.000 til 18.000 sem komu með skemmtiferðaskipum.