„Það er ekki hægt að fjalla um veiðigjöld og auknar álögur á sjávarútveg án þess að skoða rekstrarumhverfi fyrirtækja í sjávarútvegi, samkeppnisstöðu og fjárfestingar,“ sagði Einar Sigurðsson, stjórnarformaður Ísfélagsins á ráðstefnu Eyjafrétta um fyrirhugaðar breytingar á veiðigjaldi. Hann lagði áherslu á skattspor sjávarútvegs þar sem  allur almenningur nýtur góðs af sköttum sem koma frá greininni. Það sama eigi við  nærsamfélagið, iðnaðarmenn og fyrirtæki sem þjónusta útveginn.

Fiskvinnslan sé grundvöllur tekna fyrir sveitarfélög, vinnu og búsetu fjölda fólks. Þá séu sjómenn á háum launum. „Það sem við þurfum að gera er að  sýna fram á hvað hagsmunir margra eru í húfi. Skattsporið er stórmál í því samhengi og beita verður öllum ráðum til að verja fiskvinnsluna,“ sagði Einar einnig og kallaði eftir samtali við stjórnvöld í leit að niðurstöðu sem báðir aðilar geta sætt sig við.

Oft ósanngjörn og ómálefnaleg umræða

„Byrjum aðeins á að ræða af hverju erum við að rífast um sjávarútveg? Greinin hefur stækkað, fyrirtækjum fækkað, fjárfestingar eru miklar og tölurnar stórar. Það hefur oft kallað á ósanngjarna og ómálefnalega umræðu,“ sagði Einar og benti á að greinin hefði mátt taka meiri þátt umræðunni og svara fyrir það alla vitlausasta.

„Í gær sýndi Ísfélagið nýtt skip Heimaey VE  sem kostaði t.d. 5 milljarða en í fyrra var hagnaður Ísfélagsins 2,1 milljarður. Okkur hefur misstekist sem atvinnugrein að útskýra fyrir almenningi og stjórnmálamönnum hversu stórt hlutfall okkar afkomu fer í fjárfestingar og hversu hátt skattsport greinarinnar er.

Það má vera að það skrifist ekki eingöngu á okkur sem störfum í greininni, að kannski óvægin og oft á tíðum staðreyndalaus umræða ráði miklu en við getum klárlega bætt okkur. Það byggist mjög á samspili veiða og vinnslu og að ekki séu lagðar álögur á greinina sem hún getur ekki staðið undir. Hér sjáið þið samanburðin á Íslandi og Noregi, þar er vinnslan á undanhaldi meðan við höfum náð að sameina virðiskeðjuna hérna,“ sagði Einar sýndi meðfylgjandi glæru.

Skattsporið 90 milljarðar

Einar sagði skattspor sjávarútvegs vera hátt í 90 milljarða. Þar af séu veiðigjöld 10 milljarðar og fiskvinnslan skili 35% til 40% af því sem gera um 36 milljarða. „Ef álögur verða of miklar á greinina mun það bitna á fiskvinnslunni. Það vita allir og ef hún dregst saman mun skattsporið minnka. Er til lítils að vinna ef skattsporið verður 70 milljarðar eftir nokkur ár þó veiðigjöld hafa hækkað í 18 milljarða. Það fækkar störfum á landsbyggðinni og tekjur sveitafélaga dragast saman. Inn í þessum tölum eru ekki tölur frá tengdri starfssemi þar á meðal þjónustu við sjávarútveg,“ sagði Einar og benti á að höggið verður mikið fyrir landsbyggðina.

„Það vita allir hér inni, og í raun allir sem tala um sjávarútveg, að það að tvöfalda gjöld á eina atvinnugrein sem er 90% á landsbyggðinni mun auðvitað hafa áhirf. Það verður dregið úr fjárfestingu og samþjöppun eykst. Það gerðist síðast þegar gjödlin voru hækkuð mjög hratt. Tuttugu stærstu félögin hafa stækkað um meðaltali 15% síðan 2012 þegar gjöldin hækkuðu mikið.“

Hæstu launin á Íslandi

Einar leit víðar yfir sviðið og sagði íslenskan sjávarútveg í samkeppni við ríkisstyrktan sjávarútveg víða um Evrópu. „Líka í Noregi, sem ég veit ekki hvort stjórnmálamenn vilji raunverulega bera sig saman við. Þar fara tugir prósenta aflans óunninn  úr landi og það sem er unnið er oft eingöngu hausað og slægt. Ísland borgar hæstu laun í heiminum í fiskvinnslu og skiptaprósenta hér er talsvert hærri en í Noregi og fleiri löndum sem við berum okkar saman við.

Staðan í dag að hægt er að fá 4 norðmenn í vinnu fyrir laun þriggja Íslendinga og fjóra í Pólandi fyrir laun eins Íslendings,“ sagði Einar.

Skattspor Ísfélagsins var 6,4 milljarðar í fyrra. Beinar skattgreiðslur félagsins og ekki tekið tillit til greiðsla til fyrirtækja sem þjónusta Ísfélagið og það á í viðskiptum við. „Kannski ætti sjávarútvegurinn að læra það af kvikmyndaiðnaðinum, sem útskýrir það að hver króna sem fer í kvikmyndageirann skilar sér í þremur til baka í meiri umsvifum. Miðað við sömu rök eru margfeldisáhrif sjávarútvegs mun meiri.“

Fjárfest fyrir 26 milljarða á 10 árum

„Á síðsta aðalfundi gerði ég fjárfestingar Ísfélagsins að umfjöllunarefni,“ sagði Einar. „Ég tók saman frá árinu 2015 sameinað félag Ramma og Ísfélagsins. Þá hafa fjárfestingar verið í kringum 26 milljarðar í öðru en veiðiheimildum. Þ.e. skipum, vinnslu, tækjum og húsum. Af þessum 26 milljörðum eru það 10 milljarðar á núvirði til fimm stærstu þjónustuaðila okkar hér í Eyjum. Það skiptir þá miklu máli að félögin séu sterk líkt og það skiptir okkur máli að búa að því hafa öflug fyrirtæki til að þjónusta okkur.“

Einar sagði það sjálfsagða kröfu að hægt sé að treysta stjórnmálamönnum sem vilja láta taka sig alvarlega. „Fyrir síðustu kosningar sagði núverand forsætisráðherra að hún sæi fyrir sér tvöföldun á tíu árum. Svipaða hluti sagði Víðir þingmaður Samfylkingarinnar.“

Verða 25 milljarðar

„Ég tel að grein eins og sjávarútvegur eigi það skilið að unnið sé með réttar tölur og málefnalegum aðferðum. Það er hrein sturlun að bera saman verð á makríl í Noregi og Íslandi, eða tala um markaðsverð á fiskmörkuðum sem er jaðarverð.

Í dag hefur atvinnuveganefnd líkt og ráðuneytið áður fengið öll gögn til að sjá hið rétta í málinu. Hvers vegna ekki er tekið tilit til staðreynda skil ég ekki. Það er líka furðulegt að ráðuneytið hefur neitað að afhenda útreikinga á gjöldunum. Það er unnið illa að málinu, ráðuneytið segir að gjaldið verði 10 milljarðar í ár að óbreyttu en SFS og fyrirtæki eins og Ísfélagið telja að gjöldin verði 12,4 milljarðar. Það þýðir að tvöföldun er hækkun upp í 25 milljarða og enn þá meiri hækkun á Vestmanneyjar.

Það þýðir þreföldun á gjaldinu í Eyjum, ef útreiknigar SFS eru réttir. Það getur varla hafa verið markmiðið,“ sagði Einar að endingu.