Áætlað er að Íslendingum sem heimsóttu Vestmannaeyjar hafi fjölgað úr 22 þúsund árið 2004 í 54 þúsund árið 2016 sem er aukning um 145%, mest frá árinu 2010 þegar Landeyjahöfn var tekin í notkun. �?á er áætlað að erlendum ferðamönnun á þessu tólf ára tímabili sem komu til Íslands með flugi eða ferjunni Norrænu hafi fjölgað úr 12 þúsund árið 2004 í nálægt 80 þúsund árið 2012, sem er nálægt sjöföldun. �?á komu 17-18 þúsund erlendir gestir með um 40 skemmtiferðaskipum til Eyja árið 2016. Að öllu samanlögðu er áætlað að nálægt 150 þúsund gestir hafi komið til Vestmannaeyja árið 2016, þar af um tveir af hverjum þremur erlendir.

�?etta kemur fram í skýrslu sem kynnt var Ferðamálasamtökum Vestmannaeyja fyrir skömmu. Er hún unnin af Rannsóknum og ráðgjöf ferðaþjónustunnar. �?ar kemur margt athyglivert fram, m.a. um viðhorf ferðafólks sem hingað kemur og afstöðu íbúanna til þeirra. Kemur fram að hver erlendur gestur eyddi hér að jafnaði 17 þúsund krónum en hver Íslendingur um 33 þúsund krónum, aðrir en þjóðhátíðargestir sem eyddu að jafnaði a.m.k. 50 þúsund krónum í Eyjum og er þá miðað við könnun frá 2012.

�?tgjöld innlendra gesta hafa verið nálægt tveimur milljörðum króna, þar af um 550 milljónir hjá þjóðhátíðargestum. �?á eru útgjöld erlendra ferðamanna, annarra en gesta með skemmtiferðaskipum, 1,4 milljarðar. Heildarútgjöld innlendra og erlendra ferðamanna eru því lauslega áætluð um 3,4 milljarðar króna árið 2016, eða um 70% hærri en árið 2012 þegar þau voru áætluð um 1,9 milljarðar.

Áætlað er að 62% til 69% fjölgun erlendra ferðamannanna til Eyja á tímabilinu 2013 til 2016 hafi komið þangað yfir sumarmánuðina þrjá, júní, júlí og ágúst en það hlutfall var hins vegar nálægt 75% árið 2004. Mikil aukning gesta hefur orðið í maí, september og október en fremur lítil yfir vetrarmánuðina.

Helsta ástæða þess eru stopular samgöngur til Eyja og lokun Landeyjahafnar. Í því sambandi er nefnt að á fastalandinu, s.s. að Seljalandsfossi og Skógafossi kemur mikill fjöldi ferðamanna utan sumartíma á síðustu og ekki síst yfir dimmustu vetrarmánuðina.

Árið 2015 er áætlað að af um 60 þúsund erlendum gestum sem þá komu til Eyja hafi um 16 þúsund verið frá Mið-Evrópu eða 27%, 10 þúsund frá Norður-Ameríku eða 17%, 9 þúsund frá Suður-Evrópu eða 15%, 6,5 þúsund frá Norðurlöndunum eða 11%, 5 þúsund frá Bretlandseyjum eða 8%, 2,5 þúsund frá BeNeLux löndunum eða 4% og 11 þúsund utan helstu markaðssvæða sem gera 18%.

Um 87% Íslendinga höfðu komið áður til Vestmannaeyja, að jafnaði í 8,8 skipti. �?á höfðu 17% erlendra þátttakenda í könnuninni komið áður til Íslands og 3% höfðu komið áður til Vestmannaeyja.

Alls var 91% Íslendinga og 72% erlendra þátttakenda í könnuninni á eigin vegum. Um 8% Íslendinga og 12% erlendu gestanna voru í skipulögðum ferðum. Um 16% erlendu gestanna voru í skipulagðri hópferð en nær engir Íslendingar. Vel yfir helmingur eða um 57% Íslendinga voru með börn, en erlendir gestir voru mest með maka eða 40%, 39% með vinum í för, en fjórðungur með börn.

Um 81% erlendra ferðamanna og 52% Íslendinga höfðu leitað sér upplýsinga um Vestmannaeyjar áður en þeir komu. Íslendingar fengu helst upplýsingar hjá vinum og fjölskyldu, 41% en síðan á Google, 13% og visitvestmanneyjar.is, 9%. Erlendir ferðmenn fengu hins vegar helst upplýsingar í ferðahandbókum, 51% en síðan á Google, 38%, hjá vinum og fjölskyldu, 30%, Trip Advisor 17%, Wikipedia, 15% og visitvestmanneyjar.is, 12%.

Um 69% erlendra ferðamanna komu í dagsferð en 31% gistu þar að jafnaði í 1,4 nætur af alls 10,7 nátta meðaldvöl á Íslandi. �?á komu 40% Íslendinganna í dagsferð til Eyja en 60% gistu þar að jafnaði í 4,3 nætur.

Af 14 stöðum á Heimaey sem spurt var um fóru Íslendingar helst í Herjólfsdal 86%, á Stórhöfða 66%, á Skansinn 65% á Vigtartorg 57%, að Eldfelli 46% og Sprönguna 50%. Erlendir ferðamenn fóru hins vegar mest að Eldfelli 70% og að Vigtartorgi 56% en síðan í Herjólfsdal 40%, að Stórhöfða 39%, Skansinn 38% og Sprönguna 34%.

Íslendingar og erlendir ferðamenn áttu það sammerkt að stunda mikið náttúruskoðun, heimsækja Eldheima og fara í styttri göngur. Að ýmsu öðru leyti var afþreying innlendra og erlendra ferðamanna í Eyjum ólík. Á það t.d. við um fuglaskoðun sem meira en sexfalt fleiri erlendir ferðamenn stunduðu 51% en Íslendingar 8%. Landsmenn fóru á hinn bóginn miklu frekar í sund 41% en erlendu gestirnir 13%. Íslendingar voru einnig líklegri til að leggja leið sína í gallerí eða handverksmiðstöð 19% heldur en útlendingarnir 10% og fóru frekar í Rib-safarí og í golf.

Viðmót íbúa í Eyjum og síðan Vestmannaeyjar í heild fengu bestu meðaleinkunnina hjá þeim Íslendingum sem afstöðu tóku, 9,0, söfn og sýningar 8,8, persónuleg þjónusta starfsfólks og hreinleiki bæjarins 8,3. Hótel og gistiheimili fengu hins vegar lökustu dómana 7,5.

Meðal erlendra gesta sem töldu sig dómbæra fékk viðmót heimamanna hæstu meðaleinkunnina 9,0 en síðan Vestmannaeyjar í heild 8,7, söfn og sýningar, hreinleiki bæjarins og tjaldsvæðið 8,6 og persónuleg þjónusta og veitingahús 8,4. Verslanir og merkingar í Eyjum fengu hins vegar lægstu einkunnina meðal erlendu gestanna sumarið 2016, 7,3.

Flestir erlendu gestanna nefndu að Eldfell, eldfjallið hefði vakið áhuga þeirra á Vestmannaeyjum, 36%, lundinn 25% og falleg náttúra og landslag 25%.

Helstu ástæður Íslendinga fyrir heimsókninni til Eyja sumarið 2016 voru að heimsækja vini og ættingja 38%, skoða Eyjarnar og Heimaey 24%, taka þátt í �?jóðhátíð 15% eða skemmtiferð 12%. Erlendir gestir komu hins vegar helst til að skoða Eldfell 33%, lunda 27% og náttúru og landslag í Eyjum 22%.

Náttúrufegurð í Eyjum eða 31% en síðan �?jóðhátíð 25% voru efst í huga Íslendinga varðandi Vestmannaeyjar en síðan Heimaeyjargosið 1973 12%, lundinn 9%, ættingjar og vinir 8% og fólkið og mannlífið 7%. Efst í huga erlendra gesta voru Eldfell, 48% en síðan lundinn 35% og náttúrufegurðin 19% en því næst Heimaeyjargosið 1973 7%.

Íslendingar sumarið 2016 nefndu oftast það að hitta ættingja/vini (26%) og gott veður (22%) sem það jákvæðasta við heimsóknina til Eyja en síðan náttúrufegurðina (10%). Erlendu ferðamennirnir nefndu oftast náttúrufegurðina (32%) en síðan Eldfell (15%), lunda (13%) og gönguferð (9%) sem það besta við staðinn.

�?rjátíu og níu prósent Íslendinga og 52% erlendra ferðamanna í könnuninni 2016 nefndu eitthvað sem þeir töldu vera neikvætt við Vestmannaeyjar. Svörin dreifðust verulega en Íslendingar nefndu oftast leiðinlegt veður 23%, bræðslulykt 15% og atriði varðandi þjónustu Herjólfs.

Erlendu gestirnir nefndu helst leiðinlegt veður sem það neikvæðasta við heimsóknina 34%; oftast slæmt veður óskilgreint eða rigningu en einnig rok og vind og kulda. Næst nefndu þeir bræðslulykt 18% og ónógar merkingar 8% sem neikvæða þætti.

Íslendingar í könnuninni sumarið 2016 voru spurðir um hvað þeir teldu einkenna Eyjamenn. Flestir nefndu að þeir væru vinsamlegir 36%, hressir 19% og gestrisnir 16% en síðan að þeir væru duglegir 8%, skemmtilegir 6%, jákvæðir 6%, gott fólk 5%, hjálpsamir 4%, stoltir og eða montnir 4% og ófeimnir 3%.

Um 56% erlendu gestanna og 52% Íslendinga töldu Eyjaheimsóknina betri en þeir væntu en 41% erlendu gestanna og 47% Íslendinga að hún hefði verið eins og þeir bjuggust við. Aðeins 3% erlendra gesta og 1% Íslendinga töldu að heimsóknin hefði ekki staðið undir væntingum.

Um 63% Íslendinga í könnuninni sumarið 2016 höfðu tekið þátt í �?jóðhátíð í Vestmannaeyjum, að meðatali í 8,4 skipti hver.

Nær allir Eyjamenn í könnuninni sumarið 2016 höfðu farið uppá fastalandið síðustu 12 mánuði, eða 97% sem er sama hlutfall og 2012, í að jafnaði 15,5 ferðir og gistu þar að meðaltali í 25 nætur. �?á höfðu 80% þeirra farið í utanlandsferð síðustu 12 mánuði, í 2,1 skipti og 17 nætur að jafnaði. Af þeim fóru 42% til Spánar, 21% til Bretlands, 13% til Danmerkur, 9% til Frakklands og �?ýskalands en 7% til Bandaríkjanna og Svíþjóðar.

Um 76% töldu að ferðaþjónusta í Vestmannaeyjum ætti mjög mikla framtíð fyrir sér að sumarlagi og 21% álitu þá fremur mikla. Hins vegar töldu einungis 14% möguleika ferðaþjónustu í Eyjum utan sumartíma mjög mikla, 29% fremur mikla, 32% fremur litla og 25% mjög litla.

Um 64% íbúa 2016 töldu að fjöldi sumarferðamanna í Eyjum væri hæfilegur en 77% álitu að ferðamenn utan sumars væru of fáir.

Af 24 þáttum er snerta ferðaþjónustu í Eyjum fengu Eldheimar hæstu meðaleinkunnina hjá íbúum sumarið 2016 eða 9,2 en síðan Sundlaug Vestmannaeyja 9,0. Næst komu Shellmótið, �?jóðhátíð og bátsferðir 8,8, Goslokahátíðin og Pæjumótið 8,7, Sagnheimar 8,6, veitinga-og kaffihús 8,5, viðmót íbúa og Skansinn 8,4, gististaðir 8,3 og Fiskasafnið/ Sæheimar 8,2. Áberandi lægstu meðaleinkunnina árið 2016 fengu ferjusamgöngur 4,3, mun lægri en árið 2012 sem var 6,3, en samvinna ferðaþjónustuaðila þá næstlægstu 5,9.

Eitthvað sem kemur fólki í ferðaþjónustu á óvart því þau segja samstarfið gott og hafi eflst á undanförnum árum.

Að því er kemur fram í skýrslunni voru Eyjamenn almennt býsna jákvæðir gagnvart ferðaþjónustunni og áhrifum hennar. �?annig voru 95% mjög eða fremur sammála því að þeir væru stoltir af því að ferðamenn hefðu áhuga á að heimsækja Vestmannaeyjar og 92% voru fremur eða mjög sammála því að það væri gott að fá gesti sem eyddu peningum í bæjarfélaginu.

Um 79% voru mjög eða fremur sammála því að með ferðaþjónustu hefðu orðið til fleiri störf en ella hefðu skapast en 4% voru ósammála. �?á töldu 71% að ferðaþjónustan leiddi til þess að íbúarnir skynjuðu betur og varðveittu sérkenni í eigin menningu en 4% voru því ósammála

Langflestir þeirra sem afstöðu tóku nefndu náttúru og landslag eða umhverfi Vestmannaeyja helsta styrk ferðaþjónustunnar í Eyjum 56% en síðan góða veitingastaði 19%, fjölbreytnina 12% og góða þjónustulund 9%.

�?orri íbúanna sumarið 2016 nefndi ófullnægjandi samgöngur sem helsta veikleika ferðaþjónustu í Eyjum 91% en síðan litla samvinnu ferðaþjónustuaðila 7%.

Flestir sem afstöðu tóku til þess hvaða þjónustu skorti fyrir ferðamenn í Eyjum nefndu að það vantaði betri samgöngur 34% og almenningssalerni 29%. Bæta þurfi upplýsingaþjónustu fyrir ferðamenn 9%, opna kaffihús og ölstofur 7%, bjóða upp á meira af gönguferðum með leiðsögn, fleiri og betri gististaði og aukna skipulagða afþreyingu 6%.

Af þeim sem komu með tillögur um þróunar-og nýsköpunarmöguleika í ferðaþjónustu í Vestmannaeyjum nefndu flestir að bæta þyrfti samgöngur 35% en síðan að auka samvinnu ferðaþjónustuaðila 7% og framboð af skipulögðum gönguferðum 6%.

�??Markmiðið með þessari greinargerð er að nýta upplýsingar úr gagnagrunni um ferðamenn hjá Rannsóknum og ráðgjöf ferðaþjónustunnar (RRF) á árabilinu 2004-2016 til að fá yfirsýn um þróun í fjölda ferðamanna til Vestmannaeyja á þeim tíma. Jafnframt að afla gagna með endurteknum vettvangskönnunum sumarið 2016 til samanburðar við kannanir frá 2012; annars vegar meðal innlendra og erlendra ferðamanna á leið frá Eyjum og hins vegar meðal íbúa í Vestmannaeyjum,�?? segja skýrsluhöfundar.

�??Með þessu móti á að fást góð mynd af þróun og stöðu ferðaþjónustu í Vestmannaeyjum, hegðun og viðhorfum gesta og skoðunum heimamanna og breytingum á þeim frá árinu 2012 til 2016. Slíkar mælingar eru afar gagnlegar öllum þeim sem koma að einhverjum hætti að ferðaþjónustu í Vestmannaeyjum: bæjaryfirvöldum, Vegagerðinni, ýmsum ferðaþjónustuaðilum, áhugafólki um ferðamál o.fl.

Nú geta þessir aðilar gert sér betri grein fyrir umfangi ferðaþjónustu í Vestmannaeyjum, veikleikum, styrkleikum og tækifærum til þróunar og nýsköpunar í þessari mikilvægu atvinnugrein. Slíkar upplýsingar um gesti í Vestmannaeyjum eru jafnframt afar mikilvægur grunnur þegar unnið er að framtíðarstefnumótum í ferðamálum fyrir sveitarfélagið.�??