Varðskipið Óðinn kom til Vestmannaeyja í gærmorgun í tilefni þess að 50 ár séu liðin frá lokum eldgossins á Heimaey. Lagt var af stað sunnudagskvöld frá Reykjavíkurhöfn og í fylgd áhafnar var Guðni Th. Jóhannesson, forseti Íslands.
Skipið er áfram til sýningar í dag á Nausthamarsbryggju frá kl. 10:00 til 14:00.
Fullkomnasta björgunarskip á Norður-Atlantshafi
Óðinn var smíðaður í Álaborg í Danmörku árið 1959 og kom til landsins í byrjun árs 1960. Á þessum tíma var skipið talið vera fullkomnasta björgunarskip á Norður-Atlantshafi. Skipið er það þriðja Landhelgisgæslu Íslands til þess að bera nafnið og var starfrækt til ársins 2006 þegar því var endanlega lagt.
Óðinn er í dag safnskip í eigu Hollvinasamtaka varðskipsins Óðins. Samtökin voru stofnuð árið 2006 með það að markmiði að varðveita sögu skipsins og sjá til þess að það yrði ekki selt í brotajárn. Þau fengu Óðinn afhentan í lok maí 2008.
„Óðinn er tengdur Sjóminjasafni Reykjavíkur en þó er gert ráð fyrir því í góðu samstarfi við safnið að hann fari eina ferð yfir sumartímann á íslenskar hafnir. Við fórum til Grindavíkur í fyrra og árið áður þá var það Akranes” segir Guðmundur Hallvarðsson, formaður Hollvinasamtaka v/s Óðins og fyrrum skipverji á Óðni í samtali við Eyjafréttir.
„Það er leitt til þess að vita að það eru mörg og góð skip sem hafa farið forgörðum og menn hafa ekki haft nokkurn áhuga á því að geyma þau. Mönnum finnst allt í lagi að varðveita hús, en gömul skip eiga sér oft mikla sögu eins og Óðinn og þess vegna fannst okkur sjálfsagt og eðlilegt að hann væri geymdur og varðveittur” segir Guðmundur.
Gosið eins og rautt leikhústjald
„Það kom eiginlega aldrei neitt annað til greina og ég var ekkert í vandræðum með að velja mér lífsstarf. Það hlaut að vera eitthvað vélavesen” segir Ingólfur Kristmundsson, yfirvélstjóri skipsins.
„Ég var einmitt á Óðni þann örlagaríka dag 23. janúar 1973. Við vorum á siglingu vestur um land og vorum komin langleiðina að Látrabjargi þegar það kom upp úr kafinu að það væri byrjað gos í Vestmannaeyjum” segir Ingólfur en hann kom á vakt klukkan fjögur um nóttina og skildi ekkert í því af hverju skipið sneri öfugt og væri á suðurleið en ekki vesturleið.
„Við vorum komnir til Vestmannaeyja hálf eitt um daginn og ég gleymi aldrei þeirri sýn sem blasti við manni þegar við sigldum fyrir norðan Eiðið og sáum yfir bæinn. Það var bara eldtjald frá Helgafelli og alveg niður að höfn, fannst manni allavega. Í mínum huga kom strax í hug svona rautt tjald eins og í leikhúsi.”
Óðinn sannaði gildi sitt
Óðinn tók drjúgan þátt í flutningum milli lands og eyja á meðan á gosinu stóð. Á fyrstu sjö dögunum flutti Óðinn 700 manns.
„Við vorum að flytja á milli björgunarfólk sem var að bjarga því sem bjarga var hægt. Negla fyrir glugga, þurrka ösku af þökum og þess háttar. Við vorum oft með hátt í 200 manns um borð á milli Þorlákshafnar og Vestmannaeyja og alls konar byggingarefni eins og bárujárn og nagla. Við vorum með skipun frá almannavarnarnefnd að gæslan yrði að vera með skip sem næst Eyjum á meðan ástandið væri þannig að ekki var vitað hvort það myndi gjósa meira. Við þurftum að geta flutt 150 manns án nokkurar tafar.”
Óðinn tók þátt í öllum þremur þorskastríðum Íslendinga og Breta. Hann sannaði sitt gildi á sinni lífstíð og bjargaði ótrúlegum fjölda fólks frá drukknun og voða. „Hann dró held ég 200 skip til lands þessi tæp 50 ár og dró marga báta á flot eftir strand, meðal annars marga Vestmannaeyjabáta” segir Ingólfur.
Unnið að viðhaldi skipsins
„Það kom upp hugmynd í kringum 2020 þegar skipið varð 60 ára að það væri nú gaman að sigla því og þá kom upp að það væri hægt að skrá skipið sem safnskip og það fengi því aðra meðhöndlun í skoðun heldur en venjuleg skip í notkun. Við hentum okkur þá bara í það að gera vélarnar klárar og það kom í ljós að það væri ekkert stórvægilegt að þeim. Enda var Óðni ekki lagt vegna þess að vélararnar væru eitthvað bilaðar heldur var honum lagt því það var ekki talið borga sig að gera skipið út áfram því það var orðið svo gamalt” segir Ingólfur.
„Síðan er þetta líka félagslegt að koma svona saman. Til dæmis þá erum við þrír vélstjóranna skólabræður úr Vélskólanum. Þetta eru allt miklir snillingar og það er gaman að láta eitthvað gott af sér leiða” segir Ingólfur en það eru iðulega sjö til átta vélstjórar sem koma saman einu sinni í viku til þess að halda skipinu við.
Skráðu þig á fáðu nýjustu tilkynningar fyrst