…hefst n.k. þriðjudag, 1. sept., og því rétt að fara yfir fiskveiðiárið. Í síðustu greinum mínum fjallaði ég um tillögur Hafró og hugsanleg viðbrögð ráðherra og síðan skoðanir mínar á þessu, byggðar á reynslu og þekkingu minni.

Það kom ekkert sérstaklega á óvart að ráðherra skyldi fara í einu og öllu að tillögum Hafró, enda gengur núverandi kvótakerfi út á það og það í raun og veru alveg sama hversu vitlausar tillögurnar eru, en að sjálfsögðu er það ríkisstjórnin öll sem ber ábyrgð á niðurstöðunni, en í þessari grein ætla ég aðeins að fjalla um tegundir sem tengjast á þann hátt, sem kannski ekki augljóst er fyrir alla.

Fyrst aðeins um ýsuna og lönguna.

Langan er skorin niður um 16% fyrir nýja fiskveiðiárið, en ýsan aukin um 9%. Fyrir núverandi fiskveiðiár var ýsan skorin niður um tæp 30%, en aftur aukin um 40% fyrir síðasta fiskveiðiár, svo þetta er svo sannarlega eins og í hálfgerðu jójói.

Í sumar hitti ég fulltrúa Hafró hér í Vestmannaeyjum og spurði hann út í það, hvers vegna þeir lögðu til að langan yrði skorin niður um 16%, en svarið var eftirfarandi:

“Við sjáum alveg að langan er á uppleið, en okkur finnst vera svo mikið af smálöngu í löngustofninum að við ákváðum að leggja til þennan niðurskurð, til að spara stóru lönguna.”

Það sem mér fannst merkilegast við þetta svar, er að þetta er nákvæmlega sama svarið með öfugum formerkjum og fylgir tillögum Hafró með 9% aukningunni á ýsukvótanum, eða þ.e.a.s. að vegna þess hversu mikið af smáýsu er að koma upp, þá er lagt til að auka ýsukvótann, mjög sérstakt.

Færri þekkja tenginguna á milli þorsksins og keilunar. Þorskurinn er skorinn niður um 6%, en keilan um ca. 50% og verður heildar keilukvótinn aðeins um 1300 tonn, en fyrir kvótasetningu á keilunni vorum við að veiða allt að 10 000 tonn á ári, en ég lýsti einmitt þeirri skoðun minni þegar keilukvótinn fór niður fyrir 5000 tonn, að nú væri hægt að veiða þennan kvóta hérna í kring um Vestmannaeyjar, en með nýjasta niðurskurðinum væri hægt að taka þann kvóta allan á Drangasvæðinu, allavega miðað við mína reynslu.

En hver eru tengslin á milli þessara tveggja tegunda?

Flestir þekkja að þorskurinn gengur upp á grunninn og fer síðan upp í hraunið til að hrygna, en þar bíður keilan sem er nánast friðuð í dag og étur sig kjaftfulla af þorskhrognum.

Og það passar, fljótlega eftir að þorskurinn hefur klárað sína hrygningu, byrjar keilan. 

En hvað ætti að gera í stöðinni?

Það hefur mikið verið fjallað um allar þær hörmungar og atvinnuleysi sérstaklega sem fylgir þessu Covid. Smábátasjómenn hafa verið virkilega ósáttir við ríkisstjórnar meirihlutann og ráðherrann, en ég hef reyndar lítið séð koma frá minnihlutanum, annað en hækkun veiðigjalda.

S.l. vetur skoðaði ég myndband, sem ég deildi á fésbókinni hjá mér, þar sem stór bátur tekur liðlega 10 tonna hal af stórþorsk. Nokkrum þorskum er stillt upp og svo rist á og í ljós kemur að allir eru þeir kjaftfullir af smáþorsk og einn og einn milliþorskur með. Það er augljóst mál, að óhætt er að auka verulega þorskkvótann nú þegar. Sama gildir um ýsuna, enda er hörku góð ýsuveiði allt í kring um landið. Klárlega hefði átt að lengja strandveiðitímabilið a.m.k. út september. Einnig tel ég að það myndi litlu breyta þó að handfæraveiðar væri frjálsar yfir hörðustu vetrarmánuðina, enda sér veðurfarið algjörleg um að hamla mönnum að stunda veiðar.

Einnig tel ég augljóst að þær kvótasetningar á tegundum sem algjörlega hafa misfarist og kvótarnir eingöngu notaðir í tilfærslur ætti að sjálfsögðu að taka nú þegar úr kvóta, enda hefur kvótasetning á þeim engu skilað, þó svo að alltaf hafi verið farið eftir tillögum Hafró  og má þar nefna sem dæmi keilu, blálöngu, litlakarfa, gulllax og hlýra. Að sjálfsögðu mætti líka, miðað hvað við sáum mikið af loðnu víða inni á fjörðum í vor, ætti nú þegar að gefa út að einhverjar loðnuveiðar yrðu leyfðar, og þá til manneldis, eingöngu veitt í nót. 

Bara þessar örfáu tillögur hér gætu skapað einhverjum þúsundum manna atvinnu hugsanlega og skilað milljörðum í þjóðarbúið og ekki veitir af, en til þess þurfa menn að sjálfsögðu að vera tilbúnir að horfa út fyrir línur núverandi kvótakerfis og ég skora á alla þá, sem beitt geta sér í þessa átt, að gera það nú þegar. 

Óska öllum sjómönnum og útgerðarmönnum gleðilegs nýs fiskveiðiárs.