Ég hef verið að velta fyrir mér að undanförnu niðurstöðu Hafró varðandi tillögur þeirra um heildarafla fyrir næsta fiskveiðiár og ég er eiginlega furðu lostinn af því, að enginn fréttamaður hafi kveikt á því hversu furðuleg ráðgjöfin er og ef við horfum á aðra sérfræðinga í öðrum stéttum, þá sjáum við t.d. veðurfræðinga vera oft í vandræðum með að spá 3 daga fram í tímann og oft stenst ekki einu sinni sú spá.

Við sáum líka í vetur alla helstu jarðeðlis- og eldfjallasérfræðinga vera komna í hár saman yfir því, hver þróunin yrði í jarðhræringunum í Grindavík, en hér er hins vegar Hafró búið að gefa út áætlaðan þorskkvóta, ekki bara fyrir næsta fiskveiðiár, heldur næstu 3 árin. Ótrúlegt að engir fréttamenn skuli fjalla um þetta.

Mín skoðun er hins vegar sú, að Hafró viti í raun og veru ekkert um stöðu fiskistofnana á Íslandsmiðum og þetta svokallaða togararall sé í raun og veru einhvers konar fálm í myrkri, sem aldrei skili neinu öðru en tilviljanakenndri niðurstöðu, enda segir það sig svolítið sjálft að það að toga á ákveðnum stað á ákveðnum tíma á hverju ári gefur einfaldlega bara þá mynd um hver staðan er á slóðinni á þeim tíma þegar togað er. Ef togað væri viku síðar fengist að sjálfsögðu allt önnur niðurstaða. Einnig verður að hafa í huga að togararallið er alltaf á þeim tíma, amk sum árin, þegar allt er vaðandi í loðnu og fiskurinn því allur uppi í sjó að éta og því algjör tilviljun, hvort að hann steypi sér niður á þeim tíma sem togað er eða ekki.

Gullkarfi. Ráðgjöf Hafró varðandi gullkarfann síðustu 6 árin er gott dæmi um það, hversu algjörlega mislukkað þetta togararall er. Fyrir 6 árum síðan átti á þriggja ára tímabili sér stað mikill niðurskurður á gullkarfa, þrátt fyrir ítrekaðar athugasemdir frá togaraskipstjórum og nú er búið að leiðrétta niðurskurðinn því síðustu 3 árin er búið að auka kvótann í gullkarfa umfram það sem hann var skorinn niður hin fyrri 3 árin, en í rökum Hafró kemur þetta fram:

Að árgangar gullkarfa 2000-2007 eru sagðir uppistaða gullkarfaaflans 2023, en að árgangar frá árunum 2009 séu metnir slakir.

Svo spurningin er því þessi: 

Hefði því gullkarfakvótinn ekki átt að vera meiri fyrri hluta þessara 6 ára, heldur en þessa seinni hluta fyrst að nýliðun í gullkarfa er léleg frá 2009, þeas ef eitthvað er að marka ráðgjöf Hafró.

Afleiðingar

Í sögulegu samhengi er og hefur þorskstofninn á Íslandi sennilega aldrei verið stærri, það sýna aflatölur allt  í kringum landið, það er einfaldlega allsstaðar þorskur, en þar sem við fáum ekki að veiða hann, þá gef ég mér það að ráðherra muni gera eins og fyrirrennarar hennar og fara algjörlega að ráðgjöf Hafró.

En hvað kostar þetta okkur? Fyrir okkur hér í Vestmannaeyjum verður þetta að óbreyttu mikið högg, því að til þess að fæða á aðra milljón tonna af þorski allan ársins hring þá er augljóslega, að öllu óbreyttu, hægt að gleyma öllum loðnuveiðum. Sama gildir um humarveiðar og ömurlegt að horfa upp á myndbönd hjá mönnum sem eru að rista upp stórþorsk, sem er fullur af smáþorsk víða um land.

Áfallið er því mikið. Þetta þýðir líka það að strandveiðar eru í uppnámi og þá sérstaklega ef að spár Hafró rætist um niðurskurð á þorskkvótum eftir næsta fiskveiðiár. Kvótasetning á grásleppu mun klárlega fjölga þeim bátum sem neyðast til þess að fara á strandveiðar, enda mun Hafró gera það sama og þeir hafa alltaf gert við kvótasetningu á nýrri tegund, skera hana verulega niður. Margir munu því selja, enda snérist þetta bara um peninga hjá flestum sem börðust fyrir grásleppu í kvóta og fleiri þorpum mun blæða út í framhaldinu.

En hvers vegna er þetta svona?

Í fjölda mörg ár hef ég heyrt sögur um það að Hafró sé í raun og veru stjórnað af stórútgerðinni og flest vitum við að stjórn Hafró er jú skipuð fulltrúum hagsmunaaðila, en sjálfur hef ég átt svolítið erfitt með að trúa því að þetta sé þannig, en að undanförnu hef ég horft á nokkra ágæta þætti á samstöðinni sem vinur minn, Grétar Mar, er með um sjávarútvegsmál. Nú nýlega voru 2 þættir þar sem hann fékk í sitthvoru lagi einn af æðstu stjórnendum Hafró í settið. Margt var nú skrýtið við málflutning fulltrúa Hafró, en mig rak á rogastans þegar ég heyrði báða þessa aðila tala um það, hversu mikilvægt það væri fyrir íslenskan sjávarútveg að vera með þessa vottun um sjálfbærni til þess að hagsmunaaðilar fengu nú hæstu verðin fyrir afurðirnar, sem og mikilvægi þess að tryggja afkomu og stöðugleika hjá hinum stærstu útgerðum. Að sjálfsögðu var þeim báðum bent á, að Hafró ætta að sjálfsögðu fyrst og fremst að vera að rannsaka stöðu fiskistofnanna, en ekki hvað hagkvæmast væri að veiða fyrir stórútgerðina.

Reyndar var mjög sérstakt í einum þættinum að þar kom fram að í viðtali rétt fyrir aldamótin 2000 við þáverandi formann LÍÚ, Friðrik J. Arngrímsson, tjáði hann sig um það, að sennilega væri hagkvæmast fyrir stórútgerðina að aflaheimildir í þorski væru bara svona ca.+/- 200 þúsund tonn og merkilegt nokkuð, þannig hefur þetta verið síðan þá. Gallinn er bara sá, að þetta kostar okkur þjóðina amk 100 milljarða í tapaðar tekjur á hverju einasta ári.

Niðurstaða

Niðurstaða mín í þessu er því óhjákvæmilega sú að sennilega væri skynsamlegast að leggja Hafró niður í núverandi mynd og taka upp sambærilega aðferð við að mæla fiskistofnana og norðmenn nota t.d. En að óbreyttu eru bara mjög erfiðir tímar framundan í íslenskum sjávarútvegi og lengi getur vont versnað.

Georg Eiður Arnarson