Á sunnudaginn verður sjómannadagurinn haldinn hátíðlegur. Af því tilefni tökum við nú púlsinn á sjómannslífinu. Rætt er við þá feðga Jón Atla Gunnarsson, skipstjóra á Gullberginu og Hákon Jónsson, stýrimann á Drangavík á fréttasíðu Vinnslustöðvarinnar. Þar segir að stundum sé talað um að sjómennska sé fjölskylduarfur sem heldur áfram til næstu kynslóðar. Það á vissulega við í þessu tilviki.

Spannar tæpa öld á sjónum

Jón Atli rifjar upp fyrir blaðamanni að bæði pabbi hans sem og afi hafi verið sjómenn.

„Afi, Jón á Ver var sjómaður og einnig pabbi, Gunnar Jónsson,“ segir hann. En samkvæmt Heimaslóð hóf afi hans, Jón Guðmundsson frá Goðalandi sjómennsku tæplega 15 ára og var sjómaður í 43 ár, þar af skipstjóri í 30 ár. Hann byrjaði formennsku 1929, varð formaður á eigin bát, Ver VE 318 árið 1935. Hann varð aflakóngur 1946.

Pabbi Jóns Atla, var fæddur í Vestmannaeyjum 1940. Gunnar byrjaði til sjós 1958 með föður sínum á Ver og lauk prófi frá Stýrimannaskólanum í Reykjavík árið 1961. Gunnar hóf formennsku á Ver á humarveiðum árið 1963. Á þessum árum var hann á haust-síldveiðum með Kristni Pálssyni á Berg. Hann var á gamla Berg þegar báturinn fórst út af Snæfellsnesi haustið 1962.

Gunnar var stýrimaður á nýjum Bergi 1963. Árið 1965 réðst hann á Ísleif IV með Guðmari Tómassyni og Gísla Jónassyni. Ísleifur IV var með mesta aflaverðmæti Vestmannaeyjabáta það ár. Gunnar varð skipstjóri á Ísleifi IV 1966 og tók við Ísleifi VE 63 árið 1967. Árið 1975 keypti hann Ísleifsútgerðina ásamt fleirum og var skipstjóri á nýjum Ísleifi allt til ársins 2004 þegar þeir seldu Vinnslustöðinni reksturinn. Gunnar var aflakóngur Vestmannaeyja árin 1971 og 1973. Hann féll frá árið 2013.

Hvorugur stefndi á sjóinn

En aftur að deginum í dag. Sjómennskan hófst snemma hjá Jóni Atla. Hann rifjar upp að hann hafi fengið að fara með pabba sínum í siglingu í gosinu. Þá aðeins 5 ára gamall.

„Svo fékk ég að fara einn túr á sumar-loðnuvertíð. Ætli ég hafi ekki verið um 12 ára gamall þá. Svo fór ég einhverjum árum síðar í sumarafleysingu á Ísleifi, ætli það hafi ekki verið ’85 eða ’86 .“

Þegar þeir feðgar eru spurðir út í hvort að þeir hafi alltaf ætlað sér á sjóinn segja þeir báðir að hugur þeirra hafi alls ekki leitað á sjóinn. Pabbinn er fyrri til að svara.

„Ég ætlaði ekkert á sjóinn, ég fór í framhaldsskóla svo fór ég í Tækniskólann og var svona á leiðinni í sjávarútvegsfræðina en einhvern veginn tók ég vínkil-beygju þarna og fór í Stýrimannaskólann. Svo þegar ég er búinn með Stýrimannaskólann 1995 þá er ég farinn á sjóinn í afleysingum á hinum og þessum bátum,“ segir Jón Atli og bætir við að svo hafi hann farið á Ísleif VE. „Það var svo árið 2004 sem Ísleifur fer inn í Vinnslustöðina. Ég fer svo í fyrsta sinn sem skipstjóri árið 2009, þá á gulldepluveiðar. Ég bauð mig fram í það þar sem það var lítil eftirspurn hjá þáverandi skipstjórum að fara á gulldepluveiðar.“

Jón Atli rifjar svo upp að Hákon hafi komið með honum í fyrsta skipti á sjóinn þegar hann var 11 ára.  Er Hákon er spurður út í fyrstu sjóferðirnar sínar rekur hann minni til að hann hafi farið sem háseti fyrst um 17-18 ára aldurinn.

Spurður hvort faðir hans hafi haft áhrif á ákvörðunina um að fara í sjómennsku svarar Hákon: „Það var eiginlega hann sem dró mig í fyrsta túrinn þegar að það vantaði mann. Ég var ekkert á leiðinni á sjóinn fyrir það, en er svo búinn að vera á sjónum meira og minna síðan.“

Getur ekki ímyndað sér að hann eigi eftir að vinna við nokkuð annað

Hákon fór sl. haust sinn fyrsta skipstjóratúr með Drangavík og gekk sú veiðiferð vel hjá þeim. Aðspurður um hvernig hann sjái framtíðina fyrir sér og hvort hann eigi von á að vera á sjónum áfram, svarar Hákon að hann geti ekki ímyndað sér að hann eigi eftir að vinna við nokkuð annað.

En hvað heillar Hákon mest á sjónum. Hvað er skemmtilegast við það? „Að fiska sem mest. Að vera í mokveiði er það langskemmtilegast.” Pabbi hans bætir við að Hákon hafi frekar kosið að vera á botnfiskveiðum því þar sé meiri keyrsla. „Það á betur við hann að vera í meiri keyrslu,” segir hann. Þá liggur beinast við að spyrja Hákon hvað sé erfiðast við sjómennskuna. „Það er að vera í engri veiði og í skítabrælu.“

Slysavarnaskóli sjómanna kom sterkur inn

Jón Atli segir aðspurður um hvernig sjómennskan hefur breyst á milli ykkar kynslóða að það séu klárlega öryggismálin. „Þau eru komin á allt annan og betri stað. Þar kom Slysavarnaskóli sjómanna sterkur inn. Við viljum hafa þessi mál í lagi. Það er mjög mikilvægt.“ Einnig nefnir Jón Atli tölvubyltinguna, samskiptin og í raun sé endalaus þróun í öllum hlutum um borð.

Hvaða ráð mynduð þið gefa þeim sem eru að stíga sín fyrstu skref í sjómennsku?

Hákon segir að það sé að bíta á jaxlinn og komast í gegnum fyrstu túrana. „Þeir eru erfiðastir.“ Jón Atli bætir við að hann leggi alltaf áherslu á við alla að fólk mennti sig. „Þetta er orðið svo flott í dag þetta fjarnám. Fólk getur verið í námi þó að það stundi sjóinn. Það getur alveg komið upp að fólk geti ekki stundað sjóinn og því er gott að hafa einhverja menntun til að grípa í. Svo þurfum við að lyfta grettistaki og fá aftur Stýrimannaskólann hingað til Eyja,“ segir Jón Atli að endingu.

Fleiri myndir má sjá hér.