Trúin á Guð í ölduróti lífsins er enn í góðu gildi – Predikun séra Guðmundar Arnar á sjómannadaginn:

„Nú ætla ég ekki að þykjast vera annar en sá landkrabbi sem ég er en ég hef áður rifjað upp á sjómannadegi meinta sjómennsku mína,“ sagði séra Guðmundur Örn í sjómannadagspredikun sinni í Landakrikju að loknum blessunarorðum og tilvitnun í sjóferðir í Nýja Testamenntinu. Sjómennska hans væri mest bundin við   ferðir með Herjólfi milli lands og Eyja.

„Samt erum við einhvernveginn öll á sama báti,“ bætir Guðmundur við og segir söguna af honum Sidda frænda sínum sem byrjaði ungur til sjós. Saga af miklum örlögum en líka saga um breytta og betri tíma.

„Það er þó ekki svo að í minni fjölskyldu sé enga sjómenn að finna, og raunar eru og voru þeir allnokkrir. Siddi, föður bróðir minn, var sjómaður.  Strax að lokinni fermingu fór hann á sjó til að borga prestinum fermingartollinn, enda voru afi og amma í raun fátækt fólk langt fram eftir 9. áratug síðustu aldar. Og ég man að amma var alltaf með samviskubit yfir því að Siddi hafi þurft að fara á sjó svona snemma og missa um leið af tækifærum sem jafnaldrar hans höfðu fengið.

Anddyri útlanda

Þegar ég fer að muna eftir mér þá er Siddi á fraktörum og ég man að þegar maður kom inní herbergið hans hjá afa og ömmu, þá fannst manni maður vera staddur inní anddyri útlanda.

Þar inni voru hlutir frá framandi stöðum heimsins, spjót og skjöldur einhversstaðar frá Afríku, uppstoppaður krókódíls ungi, sjóhattar, könnur og myndir og ýmiskonar mynjagripir frá ólíkum stöðum, sumt kannski ekki við hæfi barna og verður ekki rifjað upp hér, enda ekki við hæfi í kirkju.

En svo var Siddi með tattoo, sem mér fannst ótrúlega töff, skjaldamerkið íslenska á framhandleggnum og nakta konu á upphandleggnum. En þessi sjómannsfrændi minn var ótrúlega þolinmóður við mig og leyfði mér berja á bongótrommur og máta búninga og sveifla sverðum og handfjatla flotta hnífa sem hann hafði orðið sér útum á þessum siglingum sínum um heiminn. Og svo átti hann auðvitað alltaf machintosh, sem var svona eins og að bragða á himnaríki á æskuárum mínum.

Einhverntíman þegar Siddi kom í land þá bar svo við að hann hafði ekkert macintosh í farteskinu, sem var mjög óvenjulegt og hann sá um leið að hér hafði honum brugðist bogalistin, og valdið vonbrigðum, þó maður reyndi auðvitað að láta sem minnst á því bera.

Fútt í bíltúr

Hann sá að sjálfsögðu hvernig landið lág, og bauð mér í bíltúr, sem var nú eitthvað sem fútt var í, því í bílnum hjá Sidda var plötuspilari, sem átti það auðvitað til að hrista nálina óþarflega til í holóttum malarvegum.  En við félagarnir rúntuðum um alla Akureyri og Siddi kom við á nokkrum stöðum og ég beið hinn rólegasti inní bíl á meðan og hlustaði á plötur.

Eftir því sem stoppunum fjölgaði varð Siddi hressari, og raunar var hann orðinn svo hress undir lokin að hann eiginlega drafaði af hressleika, ef svo má segja.

Og þá ákveður hann að kominn sé tími á sjoppustopp, enda búinn með vindlana sína og spyr hvort ég vilji ekki fá eitthvað slikkerí. Ég hélt það nú, og bað um að fá Mars, sem ég hafði einhverntíman smakkað. „Hvað villtu mörg?“ spurði Siddi og ég sagði nú að eitt ætti að duga. „Eitt Mars? Það er ekki neitt.“ Svo snýr hann sér að afgreiðsludömunni og segir: „Ég ætla að fá einn pakka af London docs og 10 mars.“

Kinks, Doors og Rolling Stones

Svo var haldið áfram að rúnta um bæinn og ég reif í mig hvert marsið á fætur öður á meðan Siddi púaði vindla undir taktföstum tónum frá Kinks, Doors og Rolling Stones. Það er skemmst frá því að segja að þessi marsveisla endaði eiginlega með ósköpum þegar löggan stoppaði okkur fændurna þar sem ökulagið þótti eitthvað einkennilegt og um leið og Siddi var leiddur burt í járnum þá skiluðu öll mars stykkin sér til baka uppúr mér og yfir laganna verði. Allt þetta varð svo til þess að ég smakkaði ekki Mars aftur fyrr en löngu eftir að ég varð fullorðinn. Siddi bólusetti mig eiginlega fyrir lífstíð gagnvart hverskyns marsáti.

Í kröppum dansi

En hann sagði mér líka sögur af sjónum, sögur sem einkenndust af ævintýrum frá fjarlægum stöðum, en eftir því sem ég varð eldri urðu sögurnar hans Sidda ekki með sama ævintýrablænum.  Það kom auðvitað í ljós að stundum lentu menn í kröppum dansi, slösuðust illa eða misstu menn í hafið. Þá gat verið gott að vita að menn voru ekki einir á báti. Það kom nefnilega í ljós að Siddi lagði traust sitt á Jesú í slarkinu.

Þessar sögur urðu mér dýrmætari eftir því sem árin liðu og nánast eins og helgisögur eftir að Sidda lést langt um aldur fram fyrir tæpum 30 árum.  En sögurnar hans Sidda hafa kennt mér lífsvisku og lífssýn þess sem horfist í augu við háska og óvænt veðrabrigði á sjó og í sál.

Sögurnar úr Biblíunni búa einmitt yfir þessum töfrum og nýtast fólki því þær segja okkur svo margt um lífið.  Við erum stöðugt að læra og þurfum að tileinka okkur nýjar aðferðir og nýjan hugsunarhátt.  Það er himinn og haf á milli þess sem sjómenn fyrri tíðar þurftu að tileinka sér og þess sem nú er.

Tækninni hefur fleygt fram, veðurspár eru aðgengilegar og verða sífellt nákvæmari, veiðarfæri og vinnsla hafa þróast og fjarskipti hafa gjörbreyst.  Slysavarnir hafa eflst og miklu munar líka um Slysavarnarskóla sjómanna sem kennir fólki að bregðast við hættulegum aðstæðum.

Lítið breyttist í 2000 ár

Á dögum lærisveinanna og allt fram á síðustu öld voru bátar knúnir áfram með afli manna.  Sjómennirnir réru og ekki var nóg að hafa keipu fasta við borðstokkinn ef engin var árin.  Handaflið var eina aflið áður en vélbátar komu til sögunnar í byrjun síðustu aldar.

Sjómenn fyrri tíðar sem ekki höfðu aðgang að veðurspá, tölvum og tækjum snéru sér til þess sem hefur vald yfir hafdjúpinu.  Þeir fóru á sjó í Jesú nafni og lögðu sig og áhöfnina alla í hendur Guðs.  Austfirsk sjóferðabæn hefst á þessu versi:

Jesús með okkur jafnan sé

Jesús með sinni náðinni

Jesús á bak, Jesús á brjóst,

Jesús burt hrindi öllum þjóst,

Jesús um nótt, Jesús um dag

Jesús blessi vorn aflahag.

Allt er breytingum háð. Menn áttuðu sig á því endur fyrir löngu.  Grískur heimspekingur, Heraklítos að nafni sem uppi var á 5. öld fyrir Krist sagði:  „Það endist ekkert nema breytingarnar.“  Og þessi orð eiga vel við nú á tímum. Það hafa gerst miklar breytingar og eru að gerast, jafnvel svo hratt að við verðum að hafa okkur öll við til að fylgjast með. Nú þykir t.d. ekkert tiltökumál að graðka í sig Mars stykkjum allt árið um kring. Já nánast allt er breytingum háð í henni veröld. En ekki Guð. Trúin á Guð í ölduróti lífsins er enn í góðu gildi, því hann er sá sami frá upphafi, er enn í dag og verða mun um aldir alda. Amen.