„Það er mat óbyggðanefndar að ríkið eigi ekki tilkall til þeirra eyja og skerja sem fyrir landi liggja og eru innan 2 kílómetra fjarlægðar frá fastalandinu, en slíkar eyjar og sker séu hlutar þeirra jarða sem næst liggja, svo framarlega sem staðhættir eða aðrar aðstæður mæli ekki gegn því. Þá telur óbyggðanefnd hugsanlegt að eignarréttur þeirra jarða sem hér um ræðir kunni að ná lengra frá landi en 2 kílómetra, en það þarfnist frekari rannsóknar,“ segir á mbl.is og í Morgunblaðinu í dag.

Það er því í hendi ríkisins að ákveða framhaldið en gera verður ráð fyrir því að það leiti til dómstóla og gæti málið velkst í kerfinu næstu þrjú ár eða meira.

Niðurstaða óbyggðanefndar var kunngjörð í álitsgerð sem send var lögmönnum og fulltrúum málsaðila þar sem segir: „Líkt og áður hefur komið fram hefur nefndin haft almenn álitaefni um eignarréttarlega stöðu eyja og skerja á svæði 12 til rannsóknar á grundvelli 5. mgr. 10. gr. þjóðlendulaga, sem kveður á um að óbyggðanefnd skuli hafa frumkvæði að því að framkvæma rannsóknir og athuganir um staðreyndir og lagaatriði sem þýðingu hafa fyrir niðurstöðu í einstökum málum. Við rannsóknina hefur m.a. verið litið til kröfulýsinga íslenska ríkisins og gagnaðila þess, svo og þeirra sjónarmiða sem fram komu í bréfi lögmanna íslenska ríkisins 25. mars sl. í tilefni af fyrirspurn óbyggðanefndar frá 25. febrúar sl. 

Líka ætlað að leita sátta

Meðfylgjandi er umfjöllun nefndarinnar um nokkur almenn álitaefni sem varða eignarréttarlega stöðu eyja og skerja á svæði 12. Þar koma fram sjónarmið sem nefndin mun horfa til í endanlegum úrskurðum á svæði 12. Rétt er að taka fram að þar sem málsmeðferð á svæði 12 er ekki lokið kann að vera að við bætist umfjöllun um fleiri almenn atriði í endanlegum úrskurðum.  

Óbyggðanefnd lítur svo á að birting þessa skjals sé einnig liður í því hlutverki nefndarinnar skv. 1. mgr. 15. gr. þjóðlendulaga að leita sátta með aðilum. Nefndin beinir því til lögmanna og annarra fulltrúa aðila að kanna hvort færi séu á að sætta mál í heild eða að hluta með hliðsjón af þeim sjónarmiðum sem þar koma fram. Við eigum svo von á drögum að sögulegum greinargerðum frá Þjóðskjalasafninu seinna í dag eða á morgun og þið fáið nánari upplýsingar um þær og gagnaöflun nefndarinnar þegar þær berast.“ 

Með þessu telur óbyggðanefnd að hægt verði að leysa 80% til 90% þeirra mála sem liggja fyrir nefndinni. Eins og komið hefur fram ásælist ríkið allar úteyjar Vestmannaeyja og Stórhöfða. Ekki er minnst á sérstöðu Vestmannaeyja sem eru í 13 km. fjarlægð frá fastalandinu. Verði litið á Heimaey sem fastaland eru stóru eyjarnar Bjarnarey og Suðurey innan tveggja kílómetra markanna en aðrar eyjar, t.d. Elliðaey og Álsey eru utan þeirra marka. Tapi Vestmannaeyjabær málinu verða úteyjar og hluti Heimaeyjar, sem bærinn keypti af ríkinu 1960 þjóðlendur og á forræði ríkisins. 

Sjá nánar í Morgunblaðinu og meðfylgjandi greinargerð óbyggðarnefndar sem vitnar m.a. í Jónsbók máli sínu til stuðnings.