Nú hefur verið ákveðið að smíða nýja ferju sem þjóna á samgöngum milli Eyja og Landeyjahafnar. Smíðanefndin segist vera að leggja loka hönd á að hanna skipið sem á að geta siglt í 355 daga á ári í Landeyjahöfn. Reyndar bárust fregnir í febrúar af því að hönnunin væri á lokastigi en síðan kom á daginn nú í september að lengja þyrfti umrædda ferju.

Svo að ráðherra og almenningur átti sig á ferlinu í málinu skal reynt að útskýra það hér, eins og það blasir við undirrituðum. Það gleymist nefnilega stundum að fá yfirsýn í stór mál.

Verkefni smíðanefndar.

Smíðanefnd er skipuð af íslenska ríkinu. Hana skipa eftirfarandi sérfræðingar:

Andrés Þorsteinn Sigurðsson, hafnsögumaður hjá Vestmannaeyjahöfn,
Friðfinnur Skaftason, vélaverkfræðingur hjá innanríkisráðuneytinu – formaður hópsins,
Hjörtur Emilsson, skipatæknifræðingur og framkvæmdastjóri NAVIS  
Sigurður Áss Grétarsson, verkfræðingur og framkvæmdastjóri siglingasviðs Vegagerðarinnar.

Sævar M. Birgisson, skipaverkfræðingur sagði sig úr nefndinni.

Það sem að umrædd nefnd ber að gera samkvæmt skipunarbréfi sínu er að hanna skip, sem sigla á í Landeyjahöfn með sem minnstum frátöfum. Þessi nefnd á ekki að huga að neinu öðru. Starfsmaður smíðanefndarinnar Jóhannes Jóhannesson, fullyrðir að ferjan muni geta siglt í Landeyjahöfn í allt að 3,5 metra kenniöldu (sem er ölduhæðin sem duflið sýnir – sem flestir Vestmannaeyingar skoða reglulega).

Hvar liggur ábyrgðin?

Vandinn er hinsvegar sá að enginn úr smíðanefndinni mun verða uppí brú á nýju skipi til að taka þar ákvörðun á degi hverjum hvort fært er í 2,5, 3 eða 3,5 metra hárri kenniöldu. Það þurfa skipstjórarnir að ákveða. Og þeir hafa tjáð sig með skýrum hætti hvað þeir telja vandamálið sé. Þeir telja stærsta vandmálið vera aðkoman að höfninni. Hvað ef skipstjóranir treysta sér ekki að sigla skipinu inn nema við 3 metra ölduhæð eða minna?

Jú, þá þarf að taka stefnuna á Þorlákshöfn – með 30 – 40 kojur efst í skipinu í 2 stórum rýmum. Spennandi?

Yfirsýn yfir verkið

Þá komum við að þeim aðilum sem þurfa að hafa yfirsýn yfir allt verkið í heild. Eins og áður sagði þá er verkefni smíðanefndar afmarkað og miðast eingöngu við að hanna og smíða skip. Of lítið skip (samkvæmt greiningu á flutningsþörf, sem unnin var af ríkinu ) sem passar með skásta móti inn í höfn sem ekki er búið að klára.  Á fundi smíðanefndarinnar með kjörnum fulltrúum í Eyjum kom fram að rannsaka þyrfti aðstæður við höfnina mun betur áður en ráðist er í lagfæringar á henni. 5-7 ár voru nefnd í því samhengi.

Hverjir eru það sem þurfa og eiga að hafa yfirsýn yfir verkefnið í heild?

Æðsti embættismaðurinn hlýtur að vera ráðherra málaflokksins. Ólöf Nordal. Eðlilegt er að hún sé tvístígandi í málinu. En sérfræðingar hafa talið henni trú um að með nýju skipi sem passar í höfnina minnki frátafirnar verulega og verði 10 heilir dagar á ári og 30 dagar sem einhver röskun verður.

En fleiri hljóta að þurfa slíka yfirsýn. Okkar kjörnu fullrúar sem sæti eiga í bæjarstjórn. Þeir hafa lagt allt sitt traust á að nýtt skip muni leysa stærsta vandann. Þar leggja þau væntanlega allt sitt traust á sömu aðila og ráðherrann. Fulltrúar okkar eiga reyndar að endurspegla vilja bæjarbúa og því væri ágætt að þeir myndu styðjast við þá einu könnun sem búið er að gera meðal bæjabúa um málið – á meðan enn er beðið eftir vönduðu skoðanakönnuninni sem bæjarráð samþykkti að gera í byrjun árs.

Ófært er til Landeyjahafnar, miklir straumar og brot við höfnina.

Þegar þessi grein er rituð kom eftirfarandi skeyti frá forsvarsmönnum Herjólfs:

„Ófært er til Landeyjahafnar, miklir straumar og brot við höfnina. Herjólfur siglir til Þorlákshafnar amk fyrri ferð í dag fimmtudag, 22.10.15“

Þegar þetta skeyti var sent – var ölduhæðin samkvæmt duflinu 2,4 m.

Því er spurt – verða þessi brot og þessir straumar úr sögunni bara með því að fá nýtt skip?

Traustið á sérfræðingana.

Eyjar.net mældi í febrúar s.l traust Eyjamanna á ráðuneyti samgöngumála, Vegagerðina og bæjarstjórn. Einn af hverjum tíu íbúum bæjarins treysta ráðuneytinu í þessum málum. 13,5% treysta Vegagerðinni og helmingur bæjarbúa treystir bæjarstjórn til að taka ákvarðanir um framtíðarskipulag sjósamgangna milli lands og Eyja. Það verður að segjast eins og er að traustið er nánast farið í tilfelli ríkisins og undirstofnunar. Ekkert hefur hinsvegar breyst í stefnu stjórnvalda.

Tillaga að lausn

Krafa okkar hlýtur að vera að höfnin verði kláruð. Ef ekki er hægt að laga Landeyjahöfn þannig að hún verði fær skipum stærsta hluta ársins er ég með tillögu. Menn sem að steypa sér í þessa umræðu er oft legið á hálsi að benda aldrei á lausnir. Því varpa ég fram tillögu að lausn sem fellst í því að smíðað verði (eða keypt notað) skip sem tekur 1000 farþega, tekur yfir 100 ökutæki og með á annað hundrað kojur. Ákveðið verði að halda Landeyjahöfn opinni 7 mánuði á ári. Í 5 mánuði komi ferjan til með að ganga í Þorlákshöfn. Þá vitum við Eyjamenn og landsmenn allir nokkurn veginn að hverju við göngum. Ekki þetta eilífa limbó um hvert verði siglt á morgun, eða um næstu helgi, o.s.fr.v. Þá erum við með mjög öflugt ferðamannatímabil hér frá miðjum mars og allt fram í miðjan október.  

Að lokum

Kæri ráðherra, hefur þú kynnt þér allar hliðar málsins? Hefur þú rætt við þá skipstjórnarmenn sem siglt hafa í Landeyjahöfn?

Er ekki rétt að fá nýja aðila að málinu til að meta markmið og reynslu þeirra sem stýrt hafa málum er varðar hönnun Landeyjarhafnar og nýrrar ferju?

Vill ráðherrann ekki skoða þann möguleika að leigja grunnrist skip sem flytur allt að 100 bíla og getur siglt til Þorlákshafnar 4-5 mánuði á ári?

Finnst ráðherranum ekki rétt að endurmeta allt verkefnið miðað við reynsluna – áður en lagt verður í milljarðakostnað við smíði nýrrar ferju sem líklega getur ekki staðið undir þeim væntingum sem til hennar eru gerðar um að sigla 355 daga í Landeyjarhöfn og í heildina truflist aðeins ferlið í 30 daga á ári?

Stundum þarf að skoða fleiri hliðar mála til að fá betri yfirsýn. Það er þitt hlutverk, kæra Ólöf.

Virðingarfyllst.

Tryggvi Már Sæmundsson

Ritstjóri Eyjar.net og íbúi í Vestmannaeyjum

1. Vill ráðherrann ekki skoða þann möguleika að leigja hentugt skip sem flytur allt að 100 bíla og getur siglt með góðu móti til Þorlákshafnar 4-5 mánuði á ári?
2. Finnst ráðherranum ekki rétt að endurmeta allt verkefnið miðað við reynsluna – áður en lagt verður í milljarðakostnað við smíði nýrrar ferju sem líklega getur ekki staðið undir þeim væntingum sem til hennar eru gerðar um að sigla 355 daga í Landeyjahöfn og í heildina truflist aðeins ferlið í 30 daga á ári?
3. Finnst ráðherra ekki athugandi að fá nýja aðila að málinu til að meta markmið og reynslu þeirra sem stýrt hafa málum er varðar hönnun Landeyjarhafnar og nýrrar ferju?
4. Hefur ráðherra rætt við Sævar M. Birgisson, skipaverkfræðing um ástæður þess að hann sagði sig úr smíðanefndinni?
5. Mun ráðherra ræða við þá skipstjórnarmenn sem notað hafa Landeyjahöfn og munu bera ábyrgð í framtíðinni á siglingum þangað?