Að beiðni Vestmannaeyjabæjar og að kröfu Minjastofnunar Íslands kannaði Fornleifafræðistofan umfang minja Stóragerðis (Gerðis) á túni á milli gatnanna Litlagerðis og Stóragerðis. Einnig voru minjarnar skráðar í gagnagrunn Fornleifafræðistofunnar.
Rannsóknin fór fram dagana 12.–25. apríl síðastliðinn. Tilefni rannsóknanna var að Vestmannaeyjabær vinnur að deiliskipulagi á svæðinu og því þurfti að kanna umfang minja um Stóra gerði svo hægt væri að taka tillit til þeirra eftir atvikum.
Fram kemur í niðurstöðu skýrslu rannsóknarinnar að markmið rannsóknanna hafi náðst að öllu leiti. Hægt var að afmarka allar minjar. Þær minjar sem teljast hafa minja- og varðveislugildi eru brunnurinn, gamli bærinn (Stóra Gerði) og öskuhaugurinn. Aðrar minjar eru of ungar til að njóta
verndunar laganna eða eru svo nálægt í tíma að minja- og varðveislugildið er mjög lítið.
Þó brunnurinn hafi ekki verið rannsakaður hlýtur hann að vera frá fyrstu tíð búsetu í Stóra Gerði.
Aðeins yngstu skeið gamla bæjarins voru skoðaðar og voru þær illa farnar, sérstaklega það ynsta. Undir þeim má búast við heillegri minjum, en hversu langt aftur í aldir getur aðeins frekari rannsókn leitt í ljós.
Öskuhaugurinn er mjög mikill að umfangi og bendir til þess að búseta hafi verið á staðnum í langan tíma. Hann er mjög einsleitur að innihaldi, en engar greiningar voru gerðar á innihaldi hans aðrar en sjónrænar. Áhugavert er að lítið var af viðarkolum í haugnum, en því meira af brenndum beinum, sóti og ösku.
Það er mat höfundar að ef ekki er hægt að tryggja öryggi yngri minjanna sé engra mótvægisaðgerða þörf. Þær sem þurfa mótvægisaðgerða við sé ekki hægt að tryggja öryggi þeirra eru brunnurinn, gamli bærinn og öskuhaugurinn.
“Beðið er eftir áliti Minjastofnunar Íslands en líklegt er að farið verði fram á nánari fornleifarannsókn á minjum sem eru taldar hafa varðveislugildi. Það fer eftir kostnaði hvort ráðist verður í slíkar rannsóknir,“ sagði Dagný Hauksdóttir skipulags- og umhverfisfulltrúi hjá Vestmannaeyjabæ í samtali við Eyjafréttir.
Skráðu þig á fáðu nýjustu tilkynningar fyrst