Undanfarið hefur verið mikil og góð umræða á meðal Eyjamanna um náttúru Vestmannaeyja í tilefni kynningar á skipulagsbreytingum á hafnarsvæði.

Annað mál sem snertir náttúru Vestmannaeyja er gerð minnisvarða vegna 50 ára gosloka. Í upphafi málsins, var ég hlynnt verkefninu enda taldi ég að um hefðbundinn minnisvarða, eins og við flest þekkjum, væri að ræða. Annað er að koma á daginn og er verkið mun umfangsmeira en mig nokkurn tímann grunaði í upphafi.

Skortur á upplýsingum
Ég hef áður gagnrýnt skort á upplýsingum vegna málsins og hef m.a bókað um það í Umhverfis- og skipulagsráði. Þau gögn og upplýsingar sem mér hafa verið kynnt eru hvergi nærri fullnægjandi til að ég geti verið hlynnt svo kostnaðarsamri framkvæmd með vægast sagt miklu inngripi í náttúru og sögu Vestmannaeyja. Framkvæmd, útlitsteikningar, efnisval og fleira liggur ekki fyrir með góðum hætti, né nákvæmur kostnaður, en slíkt er algjör forsenda áframhalds málsins.

Hvert er inngripið?
Almennt er æskilegt að göngustígar falli vel að náttúrunni og að þeir séu lítið áberandi. Hér virðist að fara eigi aðra leið. Gert er ráð fyrir göngustíg upp Eldfellið að vestan og niður að austan. Sá eystri eigi að fara upp gíginn þar sem hann er það brattur að ekki er æskilegt leggja stíg án þess að vera með handrið, hvíldarpalla og mögulega lýsingu, öryggisins vegna. Þá er óvíst er hversu mikla festingu er að fá í gjallinu sem þar er.

Verður um mikið mannvirki að ræða að mati Náttúrufræðistofnunar Íslands. Það að Náttúrufræðistofnun noti orðið mannvirki í umsögn sinni finnst a.m.k mér ekki góð tilhugsun. Þá er gert ráð fyrir göngustígum, bíla/rútustæðum á nýja hrauninu og verður til dæmis akstursleið inn að krossinum lokað alfarið fyrir bílaumferð.

Tillaga um íbúakosningu
Á bæjarstjórnarfundi í síðustu viku lagði ég fram tillögu um að málið yrði sett í íbúakosningu. Tillagan, sem allir bæjarfulltrúar Sjálfstæðisflokksins skrifuðu undir, var eftirfarandi: Í ljósi verulegra tafa á framkvæmd og afhendingu minnisvarða í tilefni hálfrar aldar afmælis Heimaeyjargossins sem nú er liðið, yfirvofandi óafturkræfs inngrips í dýrmæta náttúru Vestmannaeyja og fyrirsjáanlegs vaxandi framkvæmdakostnaðar leggja fulltrúar Sjálfstæðisflokksins til að staldrað verði við. 

Ekki liggur fyrir kostnaðargreining á afmörkuðum hlutum verkefnisins auk þess sem hluti listaverksins er göngustígagerð í Eldfelli þar sem ekki liggur fyrir ásýnd, né hve umfangsmikil framkvæmdin er.

Áður en lengra er haldið er nauðsynlegt að það liggi fyrir ítarlegri kynning á verkefninu, stöðu þess, kostnaðarmat og svo framvegis.

Í framhaldi af þeirri kynningu er lagt til að málið verði sett í íbúakosningu enda varðar málefnið eina dýrmætustu og yngstu náttúruperlu og söguheimild Vestmannaeyja. 

Tillögunni vísað í bæjarráð
Eðli málsins samkvæmt bjóst ég við því að meirihluti sem kennir sig alla jafna við gegnsæi og íbúalýðræði myndi samþykkja tillöguna en þess í stað var tillögunni vísað í bæjarráð og kom m.a fram gagnrýni á að meirihluti bæjarstjórnar hefði ekki vitað af tillögunni fyrirfram, að tillögunni hefði ekki fylgt greinargerð og jafnframt var því haldið fram að ekki væri alvara á bak við tillöguna. Þá var rætt um að sýna ætti ríkisvaldinu sóma með því að ræða við ráðuneytið áður íbúakosning eða aðrar breytingar eru ákveðnar. Þá erum við að tala um þetta sama ríki og sýnir okkur þann “sóma” að reyna að eignast drjúgan part af Heimaey. Ef Vestmannaeyjabær ákveður að spyrja íbúa sína um afstöðu til einhverra mála kemur ríkinu það bara ekkert við, jafnvel þó að fyrir liggi viljayfirlýsing.

Tillagan verður væntanlega tekin fljótlega fyrir í bæjarráði og ég mun áfram tala fyrir því að unnin verði fullnægjandi kynning fyrir íbúa og að íbúar fái að segja sína skoðun. Í dag er auðvelt að framkvæma slíka könnun, við höfum gert það áður með góðum árangri og það þarf ekkert nema viljann.

Stend og fell með minni sannfæringu
Eldfellið er í dag mjög sýnilegur vitnisburður um eldgosið 1973 og Eldfellið eins og það er í sinni mynd er einmitt stærsta minnismerkið um gosið.

Minnisvarði ætti ekki að breyta náttúrulegri ásýnd fellsins með áberandi og jafnvel upplýstum göngustígum. Heimsþekktur og hæfileikaríkur listamaður er einn og sér ekki nægileg rök að mínu mati til þess að raska náttúru og sögu Vestmannaeyja með þessum hætti.

Það gæti farið svo, ef af verður, að þetta verði alveg frábært. Ég er bara ekki tilbúin til þess að veðja á það í blindni og vakna svo upp við vondan draum seinna meir. Ég stend og fell með þeirri sannfæringu.

Ég hvet Eyjamenn til þess að láta sig umhverfis- og skipulagsmál Vestmannaeyja sig varða. Hér eigum við öll heima.

Margrét Rós Ingólfsdóttir
bæjarfulltrúi Sjálfstæðisflokksins