Brautryðjandi í blaðamennsku
23. apríl, 2023

Þess var minnst í Bókasafni Kópavogs 5. apríl að 100 ár voru liðin frá fæðingu Eyjamannsins Gísla Johnsen Ástþórssonar blaðamanns, ritstjóra, rithöfundar og teiknara frá Sóla. Ástþór Gíslason, sjávarlíffræðingur og elsti sonur Gísla, setti fundinn og var yfirskriftin 12 Mílur kl. 12. Hún er sótt í forsíðu fyrsta tölublaðs Alþýðublaðsins sem kom út undir ritstjórn Gísla 1958 þegar landhelgin var færð út í tólf mílur. Stefán Pálsson sagnfræðingur rakti ævi og störf Gísla fyrir nær fullsetnum sal áheyrenda.

Gísli fæddist í Reykjavík 5. apríl 1923 og lést 25. ágúst 2012 í Kópavogi. Foreldrar hans voru Ástþór Matthíasson lögfræðingur og forstjóri og kona hans Sísí Matthíasson, fullu nafni Jóhanna Sigríður Gísladóttir Johnsen Matthíasson, húsfreyja. Ástþór faðir hans flutti til Vestmannaeyja að loknu lögfræðiprófi árið 1924 og vann m.a. í verslun tengdaföður síns Gísla J. Johnsen. Ástþór var lengi framkvæmdastjóri og eigandi Fiskimjölsverksmiðju Vestmannaeyja (FIVE), Gúanósins. Hann sat einnig í bæjarstjórn Vestmannaeyja 1934-1946 og var forseti bæjarstjórnar allan þann tíma.

Gísli Johnsen Ástþórsson bar nafn móðurafa síns, Gísla J. Johnsen (f. 1881, d. 1965) sem var umsvifamikill athafnamaður í Vestmannaeyjum á sinni tíð. Hann hóf verslunarrekstur aðeins 17 ára gamall og hóf síðan útgerð. Á aðeins tíu árum tókst honum að minnka umsvif Brydesverzlunar og bæla niður danska einokun sem verið hafði um langa hríð. Gísli lét flytja fyrsta vélknúna fiskibátinn til Vestmannaeyja 1904 og var dugmikill útgerðarmaður. Hann reisti húsið Breiðablik við Kirkjuveg og hafði forgöngu um að fiskimjölsverksmiðja var sett upp í Vestmannaeyjum. Þá var Gísli helsti hvatamaðurinn að því að Sjúkrahús Vestmannaeyja, sem nú er ráðhús, var byggt.

Sigga Vigga sá hlutina oft í öðru ljósi.

Gísli J. Ástþórsson ólst upp hjá foreldrum sínum í Vestmannaeyjum á yngri árum en bjó hjá móðurforeldrum sínum í Reykjavík á vetrum eftir að skólagangan hófst og var þá í Eyjum á sumrin. Hann fór í Menntaskólann í Reykjavík en hætti í 4. bekk og fór til Bandaríkjanna haustið 1942 þegar seinni heimsstyrjöldin stóð sem hæst. Gísli sigldi vestur um haf með Brúarfossi í skipalest og tók siglingin 20 daga. Hann hóf nám í háskóla Norður-Karólínu (University of North Carolina) í Chapel Hill og stefndi fyrst á að læra viðskiptafræði eins og fjölskylda hans vildi. Hugur hans beindist þó fljótlega að námi í blaðamennsku og var hann orðinn vel skrifandi á ensku eftir aðeins þriggja mánaða dvöl í Bandaríkjunum. Gísli lauk BA gráðu í blaðamennsku árið 1945 og var fyrsti Íslendingurinn sem lauk háskólaprófi í þeirri grein.

Eftir heimkomuna hóf Gísli störf á Morgunblaðinu og starfaði þar í fimm ár sem blaðamaður og fréttastjóri. Hann var ritstjóri Vikunnar í fimm ár, gaf út og ritstýrði fréttablaðinu Reykvíkingi sem kom út hálfsmánaðarlega 1952. Gísli tók við ritstjórn Alþýðublaðsins 1958 og gegndi því starfi til 1963. Hann gjörbylti blaðinu og innleiddi ný vinnubrögð við framsetningu frétta, umbrot og útlit blaðsins. Þar með hófst blómaskeið Alþýðublaðsins og var upplag blaðsins stóraukið meðan á því stóð.

Eftir það var Gísli dagskrárfulltrúi á Ríkisútvarpinu um tveggja ára skeið og starfaði síðan við enskukennslu í nokkur ár. Hann var svo blaðamaður og ráðgjafi á Alþýðublaðinu frá 1970 til 1973 er hann hóf aftur störf á Morgunblaðinu og vann þar til sjötugs. Auk frétta- og pistlaskrifa teiknaði Gísli skopmyndir í blöðin sem hann starfaði við. Fiskvinnslukonan Sigga Vigga er þekktust af þeim persónum sem hann skapaði. Bókin Sigga Vigga og tilveran var fyrsta myndasögubókin sem kom út með íslenskum persónum. Gísli hóf að teikna Þankastrik, sem birtist vikulega í Morgunblaðinu og hélt svo áfram á DV. Eftir hann liggja átta bækur, skáldsögur og smásagnasöfn auk sex kilja með myndasögunum um Siggu Viggu og félaga. Að auki birtist fjöldi smásagna eftir Gísla í sýnisbókum og tímaritum. Þá skrifaði Gísli fjögur leikverk, þar af þrjú sjónvarpsleikrit.

Myndina tók Ástþór Gíslason af pabba sínum á stéttinni fyrir framan gamla húsið heima í Kópavogi.

Yfirlitssýning með verkum Gísla í tilefni af aldarafmælinu var í Bókasafni Kópavogs 16. mars til 11. apríl. Í tengslum við sýninguna voru myndasögubækurnar um Siggu Viggu endurútgefnar. Sýningin og endurútgáfan nutu stuðnings frá Guðmundi Kristjánssyni í Brimi og Ísfélagi Vestmannaeyja.

Sýning á verkum Gísla var sett upp í Bókasafni Kópavogs í tilefni af 50 ára afmæli Kópavogsbæjar árið 2005 en þar var hann lengst af búsettur. Sú sýning var sett upp í Safnahúsi Vestmannaeyja sama ár. Ástþór Gíslason sagði í samtali við Eyjafréttir að þau systkinin hafi rætt það hvort setja eigi aldarafmælissýninguna upp í Vestmannaeyjum. Það þurfi þó að hafa einhvern aðdraganda.

Afkomendur Gísla J. Ástþórssonar afhentu Landsbókasafninu 5. apríl sl., þegar 100 ár voru liðin frá fæðingu hans, handrit Gísla að öllum skáldsögum, smásögum og leikritum auk frumteikninga og fylltu þau gögn marga kassa. Bækurnar um Siggu Viggu fást í bókaverslunum.

Facebook
LinkedIn
Pinterest
Reddit
Email
Print
Skoða blaðið á netinu
Forsida 16 Tbl 2024
16. tbl. 2024

NÝBURAR

Drengursnorrason
23. október 2024
Drengur
Landspítalinn, Reykjavík.
Svanhildur Eiríksdóttir og Sindri Sigfússon

NÝBURAR

Lovisu
8. október 2024
Stúlka
Landspítalinn, Reykjavík.
Lovísa Jóhannsdóttir og Jökull Andri Sigurðsson

NÝBURAR

462560821 8781643355208571 772013136079801246 N
17. október 2024
Drengur
Landspítalinn, Reykjavík.
Aníta Björk Friðriksdóttir og Sigurbjörn Þórður Árnason.

NÝBURAR

Tandri
13. september 2024
Drengur
Hsu, Vestmannaeyjum.
Dagur Arnarsson og Svava Tara Ólafsdóttir.

NÝBURAR

Bfec0ecf E4f8 466a 89f9 94c607ba1ec5
24. ágúst 2024
Drengur
Landspítalinn, Reykjavík.
Óskar Elías Zoega Óskarsson og Díana Ólafsdóttir

NÝBURAR

Natan Orn
14. ágúst 2024
Drengur
Landspítalinn, Reykjavík.
Þórey Lúðvíksdóttir og Elías Skæringur Guðmundsson

NÝBURAR

F4c5612c Ae8a 4d77 B83d C5f14f2007fe
26. september 2024
Stúlka
Landspítalinn, Reykjavík.
Þorgeir Þór Friðgeirsdóttir og Elín Inga Halldórsdóttir

NÝBURAR

Moller
20. september 2024
Drengur
Landspítalinn, Reykjavík
William Thomas Möller og Jenný Guðnadóttir.

NÝBURAR

E50c5f3f Ddd5 4ee2 8685 Dad7e0e417ad
2. ágúst 2024
Stúlka
Fæðingadeild HVE, Akranes
Sigurdís Egilsdóttir og Gunnlaugur Örn Guðjónsson

NÝBURAR

Drengur Hristov
2. ágúst 2024
Drengur
Landspítalinn, Reykjavík
Todor Hristov og Marta Möller

NÝBURAR

Nýburi
30. júlí 2024
Stúlka
Heimahúsi á Dalvík
Alexandra Ósk Gunnarsdóttir og Brynjar Ingi Óðinsson

NÝBURAR

Nýfædd stúlka.
4. júlí 2024
Stúlka
Landspítalinn, Reykjavík
Theodóra Ágústsdóttir & Carlos Guani

NÝBURAR

IMG 3174
15. júlí 2024
Drengur
Balingen, Þýskalandi
Sandra Erlingsdóttir og Daníel Þór Ingason

NÝBURAR

tryggvason
30. júní 2024
Drengur
Reykjavík
Tryggvi Stein Ágústsson og Guðný Erla Guðnadóttir

NÝBURAR

nyburar
4. júlí 2024
Drengur
Reykjavík
María Rós Sigurbjörnsdóttir og Bjarni Heimir Kristinsson

NÝBURAR

jon
20. júní 2024
Drengur
Landspítalinn, Reykjavík
Logi Snædal Jónsson og Svala Björk Hólmgeirsdóttir

NÝBURAR

Admin Ajax
10. júlí 2024
Stúlka
Landspítalinn, Reykjavík
Unnur Birna Hallgrímsdóttir og Guðmundur Sundström

NÝBURAR

IMG 2282 940x940
29. júní 2024
Stúlka
Landspítalinn, Reykjavík
Petrúnella Aðalheiður Kristjánsdóttir og Felix Örn Friðriksson

NÝBURAR

IMG 2234 800x800
28. júní 2024
Stúlka
Landspítalinn, Reykjavík
Helen Dögg Karlsdóttir og Gísli Ingi Gunnarsson
Mest lesið
viðburðir
Kjorkassi Stor
13. nóvember 2024
17:30
Opinn íbúafundur
Höllin
Fylgstu með

Skráðu þig á fáðu nýjustu tilkynningar fyrst