– Eftir Georg Eið Arnarson

Eða Hvítu eyju, var vinsælasta Netflix myndin um síðustu jól, en myndin fjallar um eina virkustu sprengigoseyju í heiminum og samt þá staðreynd að þangað voru túristaferðir daglega fram að 9. des. 2019, en þá gerðist það að gígurinn á eyjunni sprengir. Þó að þetta standi aðeins yfir í ca. 2 mín. þá erum við að tala um 200 gr C heitt vatn og gas með því.

Á eyjunni voru staddir 47 manns þegar þetta gerðist, 22 létust og flestir hinna munu eiga við margvísleg vandamál það sem eftir er.

Mér varð svolítið hugsað til þessarar myndar núna í tilefni af því að núna í ár eru 50 ár frá Heimaeyjargosinu og þó svo að við höfum sloppið miklu betur heldur en þetta fólk á þessari eyju við Nýja Sjáland (enda í raun og veru ekkert sambærilegt við eldstöðvarnar þar og hér), þá fór ég að velta fyrir mér þeirri staðreynd að fyrir 50 árum vorum við svo heppin að það hafði verið bræla deginum áður og flotinn því allur í landi, sem bjargaði miklu, en hann er nú orðinn ansi þunnskipaður flotinn í dag.

Flugið er nánast horfið og þar sem að 73 var bræla eins og í dag, þá hefði Landeyjahöfn að sjálfsögðu líka verið lokuð. En hvernig væri nú staðan ef fólk hefði nú staðið í lappirnar í aðdraganda við gerð Landeyjahafnar og farið frekar í göng?

Með göngum tæki það sennilega bara örfáa klukkutíma að tæma alla eyjuna. Ef göng hefðu verið gerð, þá værum við ekki í þeirri fáránlegu stöðu sem við erum í í dag varðandi rafmagnsleysið, enda einfalt mál að gera við rafmagnskapal sem lægi í gegnum göng. Sama gildir um vatnsleiðsluna okkar og maður veltir því svolítið fyrir sér, ef þetta er lagt allt saman þ.e.a.s. kostnaður við að gera Landeyjahöfn, halda henni opinni með eilífðar sandmokstri, smíða nýja ferju, leggja nýja vatns- og rafmagnslögn yfir hafið, að maður tali nú ekki um tjón ferðaþjónustuaðila hér í Vestmannaeyjum við það að búa við ótryggar samgöngur yfir vetrarmánuðina. Að sjálfsögðu væri hægt að leysa þetta allt saman með göngum.

En merkilegt nokkuð, þá er ég enn að rekast á fólk sem talar um það að það vanti bara að klára Landeyjahöfn og það þrátt fyrir, að vegagerðin sé fyrir löngu síðan búin að gefast upp á þessu máli.

Já, valkostirnir voru skýrir í aðdragandanum að Landeyjahöfn og valin var ódýrari leiðin, en er hún ódýrari þegar allt er talið?

Nú liggur fyrir kynning á því að stytta eða fjarlægja Hörgárgarðinn. Rökin skil ég alveg, beygjan fyrir garðinn er mjög hættuleg, sérstaklega þegar skip liggja á Nausthamarsbryggjunni, en líka bara ef það er einhver vindur. En spurningin er, hver er fórnarkostnaðurinn við að fjarlægja eða stytta garðinn?

Ég er ekki í nokkrum vafa um það að sjólag innan Vestmanneyjahafnar muni versna, og þá sérstaklega ef garðurinn verður tekinn alveg og hefði því alltaf frekar valið þann kost að byrja á því að stytta hann um 20-30 metra og sjá svo til. Ástæðan er sú, að þó að það kosti töluvert að fjarlægja garðinn, þá kostar það miklu meira ef það þarf að byggja hann upp að einhverju leiti aftur.

Það sem mér finnst þó dapurlegast við þetta mál alltsaman er, að ég tel að með því að fara í þessa aðgerð, þá sé endanlega verið að fresta varanlega uppbyggingu á stórskipaviðlegukanti fyrir Eiðinu, sem þýðir það að við munum þurfa að halda áfram að horfa upp á 3-400 metra farþegaskip sigla hérna framhjá, enda er ekki ætlunin með að fjarlægja garðinn að taka inn stærri skip en við tökum nú þegar í dag og ég fæ það enn og aftur á tilfinninguna, að það sé aftur verið að velja ódýrustu leiðina frekar en þá, sem er jú dýrust, en skilar okkur mestu þegar til lengri tíma er litið, en vonandi hef ég rangt fyrir mér í þessu.

Á Hvítu eyju er ekki lengur leyfðir neinir ferðamenn, en það kostaði mannslíf að loka eyjunni.

Landeyjahöfn hefur breytt ofboðslega miklu fyrir okkur Eyjamenn, en til lengri tíma litið, þá mun hún aldrei getað skilað því sem göng myndu skila okkur.

Stytting eða fjarlæging á Hörgárgarðinum verður vonandi til þess að auðvelda siglingar á stærri skipum inn og út úr höfninni, en spurningin er þessi: Hvað kostar þessi aðgerð okkur í raun og veru?

Georg Eiður Arnarson